درد بیضه می تواند بنا به دلایل متعددی مثل انواع عفونت یا آسیب دیدگی های جدی رخ دهد. در برخی موارد، درد در ناحیه بیضه ممکن است نشانه ی یک فوریت پزشکی باشد. درد بیضه ممکن است در اثر انواع ضربه و مشکلات بیضه یا کشاله ران شکل گرفته باشد؛ اما در بسیاری از موارد نیز دلیل زمینه ای این درد از اندام های دیگر نشأت می گیرد.
همچنین، این درد می تواند به دلیل مشکلاتی مثل فتق، درگیری عصبی یا بیماری های گوارشی رخ دهد. در برخی موارد درد بیضه و کلیه هم زمان رخ میدهند.
سنگ کلیه و درد بیضه
- وجود خون در ادرار
- احساس سوزش در هنگام ادرار
- حالت تهوع
- درد در آلت تناسلی
- درد تیز و گرفتگی که از کمر آغاز شده و به بیضه کشیده می شود
- تکرر ادرار
- استفراغ
پزشک معمولاً پیشنهاد می دهند که بیمار به طور طبیعی سنگ را دفع کند. اما در صورتی که دفع سنگ کلیه فوری صورت نگیرد و منجر به بروز علائمی مثل عفونت، تب یا ترشحات شود، بیمار باید بلافاصله تحت درمان قرار بگیرد.
درمان فوری سنگ کلیه، شامل: جراحی برای خروج سنگ یا سنگ شکن موجی-ضربه ای می شود که در آن، سنگ های بزرگ با امواج ضربه ای خرد شده و به راحتی دفع می شوند.
عفونت بیضه یا اپیدیدیمیت
اپیدیدیمیت، به عفونت اپیدیدیم گفته می شود. اپیدیدیم اندامی است که اسپرم قبل از خروج از بدن، در آن به بلوغ می رسد. علائم اپیدیدیمیت شامل موارد زیر می شود:
- درد، با افزایش تدریجی
- داغی بیضه (قابل تشخیص با لمس کردن)
- ورم
درد بیضه و فتق
فتق زمانی رخ می دهد که بافت ها به نواحی ضعیف عضلات شکمی فشار وارد می کنند. فتق مغبنی (فتق کشاله ی ران) نوعی فتق است که می تواند به بیضه رسیده، و باعث درد و ورم بیضه شود. پزشک ممکن است قادر به کاهش فتق مغبنی یا برگرداندن آن به جای اولیه خود باشد؛ اما تقریباً همیشه مشکلات فتق تنها با جراحی ترمیم فتق قابل درمان هستند.
اورکیت
اورکیت نوعی عفونت و التهاب در بیضه ها می باشد. اپیدیدیمیت درمان نشده منجر به اورکیت خواهد شد. علائم اورکیت شامل موارد زیر می شود:
- خستگی
- تب
- حالت تهوع
- درد بیضه
- ورم در یک یا هر دو بیضه
- استفراغ
در صورت ابتلا به اورکیت بیمار باید بلافاصله تحت درمان قرار گیرد. در برخی از موارد، درد ناشی از اورکیت در حد پیچ خوردگی بیضه شدید می باشد. نوع درمان اورکیت با توجه به دلیل زمینه ای آن متفاوت است. برای موارد عفونت باکتریایی مصرف آنتی بیوتیک تجویز شده و برای موارد ویروسی، درمان های کمکی مثل مسکن، استراحت و آزاد گذاشتن بیضه پیشنهاد می شود.
مبتلایان به اورکیت برای اطمینان از اینکه درد و ورم بیضه ناشی از پیچ خوردگی بیضه نباشد، ممکن است به عکس برداری اولتراسوند از بیضه نیاز داشته باشند.
پیچ خوردگی بیضه
پیچ خوردگی بیضه که با نام تورشن بیضه نیز شناخته می شود، مشکلی است که به دلیل پیچ خوردگی طناب اسپرماتیک (spermatic cord) رخ می دهد. این طناب شامل رگ های خونی، اعصاب و مجرای وابران است. مجرای وابران، اسپرم را از اپیدیدیم به مجرای انزال در هنگام انزال حمل می کند. وظیفه ی طناب اسپرماتیک خون رسانی به بیضه ها است.
اگر خون به اندازه کافی به این عضو بدن مردان نرسد، بافت آن ها به مرور آسیب خواهد دید و حتی ممکن است منجر به از بین رفتن این ناحیه شود. مشکل پیچ خوردگی بیضه در مردان زیر ۲۵ سال رایج تر است. علائم پیچ خوردگی بیضه شامل این موارد می شود:
- حالت تهوع
- قرمزی یا کبودی کیسه بیضه
- درد ناگهانی و شدید در یک طرف بیضه
- ورم بیضه
- استفراغ
روند پیشرفت درد مشکل پیچ خوردگی بیضه، در برخی موارد با افزایش تدریجی همراه است. در برخی از مبتلایان، درد طی یک بازه ی چندین روزه به آرامی شدت می گیرد. به گفته ی اتحادیه اورولوژی آمریکا، پیچ خوردگی بیضه بیشتر در بیضه ی چپ رخ می دهد.
درمان مشکل پیچ خوردگی بیضه شامل یک جراحی ترمیم پیچ خوردگی می شود. در موارد نادر که جراح قادر به درمان پیچ خوردگی نیست، بیضه به طور کامل برداشته می شود. از آنجایی که پیچ خوردگی بیضه تنها روی یک بیضه تأثیر می گذارد، بنابراین این درمان معمولاً تأثیری در قدرت باروری بیمار ندارد. البته همچنان ممکن است بیمار در معرض خطر ناباروری باشد.
تومور بیضه
تومور بیضه می تواند باعث درد و ورم در ناحیه بیضه شود. سایر علائم شامل موارد زیر می شود:
- درد مزمن در کشاله ران
- برآمدگی در بیضه
واریکوسل و درد بیضه
واریکوسل به گشادی بیش از حد رگ های خونی بیضه گفته می شود. در برخی از افراد، این بیماری ممکن است بدون علائم باشد. در صورت بروز علائم، فرد ممکن است دچار دردی در ناحیه بیضه شود که معمولاً در حین انجام فعالیت یا در طول روز شدت می گیرد. واریکوسل همچنین می تواند توانایی باروری مردان را تحت تأثیر قرار دهد.
علت دقیق شکل گیری واریکوسل مشخص نیست؛ اما درمان این بیماری با جراحی انجام می شود. باید خاطر نشان شد که بیشتر موارد واریکوسل بدون علائم بوده و به همین دلیل، در اغلب موارد بیماران به صورت اتفاقی متوجه بیماری خود می شوند. در صورت تشخيص (از آنجایی که درد معمولاً علت زمینه ای دیگری دارد)، باز هم در بسیاری از موارد تحت درمان قرار نمی گیرد.
درد بیضه در کودکان
کودکان ممکن است بر اثر آسیب دیدگی و ضربه ای که معمولاً طی ورزش و بازی رخ می دهد، دچار درد بیضه شوند. البته، این درد در کودکان همچنان ممکن است علل زمینه ای مشابه موارد ذکر شده بزرگسالان داشته باشد.
در صورتی که فرزند شما دچار درد بیضه شده است، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. زیرا این احتمال وجود دارد که مشکل کودک اورژانسی بوده و نیاز به درمان فوری داشته باشد. بنابراین بهتر است تشخیص نهایی را به متخصصین بسپارید.
همچنین، به کودک خود آموزش دهید تا مانند هر درد دیگری، درد در ناحیه بیضه را نیز با شما در میان بگذارد و از بیان آن خجالت نکشد. شاید برای خود شما هم این مکالمه و آموزش به فرزند کاری دشوار باشد، اما هیچ چیز مهم تر از اطمینان از سلامت کودکتان نیست!
سایر علل و درمان های درد بیضه
سایر علل احتمالی درد بیضه شامل موارد زیر می شود:
1_ نوروپاتی دیابتی
آسیب های عصبی ناشی از دیابت نیز می تواند منجر به درد در ناحیه بیضه شود. درمان این نوع درد بیضه با هدف قرار دادن مشکل زمینه ای دیابت انجام می شود.
2_ هیدروسل
به نوعی تجمع مایعات در کیسه بیضه گفته می شود که با علائمی مثل ورم بیضه همراه است. این مشکل بیشتر در خردسالان اتفاق می افتد، اما ممکن است در هر سنی رخ دهد. با وجود اینکه هیدروسل معمولاً بدون درد است، اما التهاب ناشی از آن می تواند منجر به درد بیضه شود. هیدروسل در نوزادان غالباً خود به خود بهبود می یابد. بزرگسالان ممکن است برای درمان این مشکل نیاز به جراحی داشته باشد.
3_ درد بیضه ایدوپاتیک
به مواردی که علت درد بیضه مشخص نیست درد بیضه ایدوپاتیک گفته می شود. پزشک ممکن است تا زمان یافتن دلیل زمینه ای، برای کنترل درد بیمار مسکن تجویز کند.
4_ اوریون
در اغلب موارد، بیماری اوریون به سرعت بهبود می یابد. اما در موارد بعد از بلوغ، مردان بعضاً دچار عوارضی مثل التهاب بیضه می شوند.
5_ پروستاتیت
عفونت یا التهاب پروستات «پروستاتیت» نام دارد. درمان این بیماری در موارد مختلف، متفاوت بوده و می تواند شامل دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی، شل کننده عضلات و دوش آب گرم باشد.
6_ توده های کیسه بیضه
درمان این مشکل با توجه به نوع و علت توده متفاوت است. برخی از دلایل توده کیسه بیضه شامل سرطان و اپیدیدیمیت می شود.
7_ اسپرماتوسل
اسپرماتول نوعی تجمع مایعات در بیضه است که با نام «کیست اسپرماتیک» نیز شناخته می شود. این بیماری ممکن است به درمان نیازی نداشته باشد، اما در صورت بزرگ شدگی بیش از حد بیضه، پزشک ممکن است برای درد ناشی از التهاب مسکن تجویز کند.
8_ عفونت مجاری ادراری
ورود باکتری به مجاری ادراری و ایجاد عفونت در آن با نام عفونت مجاری ادراری شناخته می شود. یکی از علائم احتمالی این مشکل درد بیضه است. عفونت های مجاری ادراری بعضاً خود به خود رفع شده و در موارد دیگر، نیاز به مصرف آنتی بیوتیک می باشد.
9_ کمر درد
در برخی موارد، درد بیضه ممکن است ناشی از درگیری عصبی ناشی از مشکلات دیسک کمر باشد.
10_ مشکلات دستگاه گوارش
یک نمونه از مشکلات گوارشی که می تواند باعث ایجاد درد در بیضه شود «دیورتیکولیت» نام دارد. دیورتیکولیت نوعی التهاب در کیسه های روده می باشد.
دکتر شهریار ناطق متخصص اورولوژی در تهران
