پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، پس این موضوع که چه چیزی برای واریکوسل ضرر دارد از اهمیت بالایی برخوردار است تا از ابتلا و عود واریکوسل به گرید های بالاتر جلوگیری شود. برخی پزشکان معتقدند که موارد زیر میتواند دلایل موجهی برای ابتلا به واریکوسل باشند:
- افزایش دمای بیضه
- کاهش اکسیژن رسانی به بیضه به علت استاز وریدی
- کاهش غلظت هورمون های درون بیضه (مانند تستسترون)
- عدم تعادل در محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-گناد که مسئول انتقال سیگنال های مغز به بیضه برای تولید تستسترون است
- رفلاکس متابولیت های کلیه
- بیماری های آدرنال (غدد فوق کلیوی)
- مواد زائد در ورید اسپرماتیک
علت بیماری واریکوسل
واریکوسل ممکن است به دلیل وجود یک دریچه معیوب درون رگ های خاصی در طناب اسپرماتیک رخ دهد. این رگ ها، خون را از بیضه ها به دیگر قسمت های بدن، منتقل می کنند و دارای دریچه های یک طرفه ای هستند که پس از عبور خون، بسته شده و از رفلاکس یا بازگشت خون به عقب جلوگیری می کنند.
زمانی که یکی از این دریچه ها دچار مشکل شود، ممکن است خون به عقب برگشته و درون رگ های خونی تجمع یابد. با گذشت زمان، رگ های آسیب دیده متسع (گشاد) می گردند و شما ممکن است از روی پوست متوجه رگ های باد کرده و پیچ خورده شوید.
علائم بیماری واریکوسل
با وجود اینکه اغلب مردان مبتلا به واریکوسل هیچ علائمی را تجربه نمی کنند، اما گاها ممکن است با بزرگ شدن رگ ها یا واریسی شدن آنها مواجه شوید . علائم واریکوسل شامل موارد زیر می شود:
- درد در بیضه آسیب دیده
- آتروفی بیضه که به کاهش رشد یا کاهش اندازه بیضه آسیب دیده گفته می شود.
- ناباروری: این مشکل نیز ممکن است در نتیجه واریکوسل ایجاد شود. تشخیص ناباروری معمولاً با آنالیز مایع منی صورت گرفته که در آن تعداد، شکل و یا حرکت اسپرم ها مورد بررسی قرار می گیرد.
چه چیزی برای واریکوسل ضرر دارد؟
داشتن یک رژیم غذایی ناسالم، سلامت کلی بدن شما را تحت تأثیر قرار داده و می تواند منجر به عود واریکوسل در بیضه شما شود. بنابراین اگر مبتلا به واریکوسل هستید از مصرف غذاهایی که هضم آنها سخت است، یا غذاهایی که برای فشار خون و سیستم گردش خون شما مضر هستند بپرهیزید. بطور مثال:
1_ آرد تصفیه شده
آرد تصفیه شده دارای کربوهیدرات فراوان و فاقد فیبر است. مصرف این غذاها می توانند باعث مشکلات گوارش و همچنین افزایش فشار خون و تشدید واریکوسل شوند.
2_ غذاهای ناسالم
غذاهای ناسالمی مثل فست فود ها و سایر غذاهای بدون ارزش غذایی معمولاً قند، چربی و نمک زیادی دارند. هر سه این موارد می توانند روی وزن، سلامت عروق و فشار خون شما تأثیر بگذارند. هضم این غذاهای فرآوری شده نیز دشوار است. فشار خون بالا و مشکلات گوارشی ناشی از مصرف این غذاها می تواند علائم واریکوسل شما را بدتر کند.
3_ غذاهای شور
مصرف غذاهای شور با افزایش میزان سدیم بدن منجر به افزایش فشار خون می شوند. افزایش فشار خون برای افراد مبتلا به واریکوسل خطرناک است. غذاهایی که حاوی سدیم بالا هستند عبارتند از:
- کنسروها و غذاهای فرآوری شده
- تنقلات ناسالم
- چیپس
- غذاهای آماده و نیمه آماده و ….
رژیم غذایی مفید برای واریکوسل
لیست غذاهایی که برای بیماران مبتلا به واریکوسل مفید هستند:
1_ سبزی های برگ دار
سبزی های برگ دار سرشار از مواد مغذی و فیبر می باشند. مواد مغذی مثل ویتامین ها و مواد معدنی بدن شما را سالم نگه می دارند. به عنوان مثال، فیبر یکی از مواد مغذی ضروری برای هضم غذا است و بدون دریافت فیبر کافی ممکن است دچار یبوست شوید. اعمال فشار برای دفع مدفوع می تواند به کیسه بیضه شما فشار وارد کرده و علائم واریکوسل را وخیم تر کند.
2_ سیب
سیب یکی از منابع عالی فیبر و مواد مغذی می باشد. خوردن سیب نه تنها احتمال ابتلا به یبوست را کاهش می دهد، بلکه به ارتقاء سیستم گردش خون شما نیز کمک می کند. این میوه یکی از منابع رایج و آسان فیبر است و شما می توانید در هر زمانی از روز سیب بخورید.
3_ ویتامین C میوه ها و سبزیجات
ویتامین C یکی از ویتامین های حیاتی بدن است که به تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب و ارتقاء سیستم گردش خون کمک می کند. مرکبات و سبزیجات مثل گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، آووکادو، پرتقال، بروکلی، لیمو و فلفل سرشار از ویتامین C هستند.
4_ کرفس
کرفس از منابع غذایی کم کالری و سرشار از ویتامین K است. ویتامین K به سلامت سیستم گردش خون کمک می کند. کرفس همچنین به عنوان یک منبع عالی برای فیبر و سایر مواد مغذی شناخته می شود.
5_ سیر
سیر به طور سنتی برای کاهش مشکلات معده و حالت تهوع مورد استفاده قرار می گرفته است. تحقیقات نشان داده اند که این ماده غذایی می تواند به ثبات جریان خون در بدن کمک کرده و برای واریکوسل مفید باشد.
6_ غذاهای حاوی آنتی اکسیدان
بدن برای ترمیم آسیب های سلولی و از بین بردن رادیکال های آزاد به آنتی اکسیدان ها نیاز دارد. رگ های بدن شما ممکن است در طول زندگی آسیب ببینند. به همین دلیل شما برای سالم ماندن، باید آنتی اکسیدان مصرف کنید. برخی از میوه ها و سبزیجات غنی از آنتی اکسیدان عبارتند از: کلم، اسفناج، چغندر، تربچه، سیب زمینی شیرین، انگور بنفش و قرمز، گلابی، انبه، هندوانه و پاپایا.
7_ چای سبز
با وجود اینکه چای سبز یک مبنع غنی آنتی اکسیدان است، اما اکثر ما آن را به عنوان یک ضد التهاب قوی می شناسیم. التهاب ممکن است باعث تورم بیضه دارای واریکوسل شود. شما با خوردن چای سبز می توانید پاسخ التهابی بدن خود را کاهش دهید.
8_ غلات کامل
غلات کامل مانند جو، گندم کامل (و آرد گندم کامل)، سورکوم، ارزن و برنج قهوه ای سرشار ار ویتامین ها، مواد معدنی و فیبر هستند. بنابراین برای داشتن روده و دستگاه گوارش سالم باید غلات کامل را در رژیم غذایی خود جای دهید.
9_ غذاهای حاوی امگا 3
امگا 3 یکی از ترکیبات ضروری بدن بوده که در ساختار دیواره سلولی وجود دارد. امگا 3 همچنین به ارتقاء سلامت گردش خون و کاهش واریکوسل کمک می کند. از غذاهای حاوی اسید چرب امگا 3 می توان به ماهی های چرب مثل سالمون، ماهی تن و ماهی خال مخالی و منابع گیاهی مثل گردو، روغن تخم کتان و روغن سویا اشاره کرد.
درمان واریکوسل با جراحی
روش های جراحی متعددی برای ترمیم واریکوسل از جمله، جراحی باز، لاپاراسکوپی و جراحی بسته واریکوسل وجود دارد. هدف از جراحی واریکوسل، یافتن و بستن وریدهای گشاد شده ی داخل کیسه بیضه است؛ به شکلی که سایر ساختارهای مهم اطراف این رگ ها (مانند شریان های بیضه، کانال های لنفاوی و مجرای دفران) دست نخورده باقی بمانند.
در این مقاله ما به روش میکروجراحی زیرینگونال اشاره کرده ایم. این روش کم تهاجمی و سرپایی، با ترمیم سریع، حداقل درد، دوره نقاهت کوتاه و کم ترین آسیب به ساختارهای اطراف رگ های آسیب دیده به پزشک اجازه می دهد تا با شناسایی دقیق رگ های واریکوسل، مشکل بیمار را برطرف کرده و آسیبی به شریان های بیضه (مثل شریان های کرماستریک) و کانال های لنفاوی وارد نشود.
با به کار گرفتن تکنیک میکروسرجری یا جراحی بسته واریکوسل عوارضی مانند تشکیل هیدروسل بیضه، آتروفی بیضه و یا آزواسپرمی به شدت کاهش می یابد. زیرا در این روش جراحی از طرفی می توان غدد لفناوی را به راحتی شناسایی کرده و از آسیب دیدگی آن پیشگیری کرد؛ از طرف دیگر، استفاده از بزرگنمایی در این جراحی توانایی شناسایی و حفظ شریان های بیضه را افزایش می دهد. بنابراین میکروسرجری می تواند عملی دقیق برای جلوگیری از عوارضی مانند آتروفی یا آزواسپرمی باشد.
چه زمانی واریکوسل نیاز به درمان دارد؟
همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم، اغلب مردان مبتلا به واریکوسل علائم خاصی را تجربه نمی کنند. بنابراین درمان تمامی واریکوسل ها امری غیر ضروری می باشد. زمانی که پزشک ابتلا به واریکوسل را تأیید کرده و واریکوسل شما دارای یک یا چند مورد از موارد زیر باشد، معمولاً جراحی واریکوسل توصیه می شود:
- مردان مبتلا به ناباروری که آنالیز مایع منی آنها مشکوک بوده است.
- پسران نوجوانی که بیضه دارای وایکوسل آنها دچار آتروفی شده است.
- افرادی که در بیضه آسیب دیده خود دچار درد شده اند.
تشخیص واریکوسل چگونه انجام می شود؟
به طور کلی تشخیص این بیماری به کمک معاینه فیزیکی بیضه و انجام آزمایشات خاصی صورت می گیرد. پزشک در ابتدا کیسه بیضه را برای وجود رگ های گشاد شده معاینه می کند و سپس ممکن است برای تأیید تشخیص آزمایشاتی انجام دهد. شدت واریکوسل معمولاً با درجه 1 تا 3 تعیین می شود:
واریکوسل درجه 1
کوچک؛ تنها با فشار کیسه بیضه و یا در حال حرکت قابل لمس است.
واریکوسل درجه 2
واریکوسل گرید 2 یا متوسط؛ در حالت استراحت و بدون اعمال فشار قابل لمس است؛ اما قابل مشاهده نیست.
واریکوسل گرید 3
واریکوسل گرید 3، بزرگ است و به راحتی از روی پوست کیسه بیضه قابل مشاهده است.
ساب کلینیکال
ورید بیضه در آزمایش سونوگرافی بزرگ تر از 3 میلی متر است؛ اما در معاینه فیزیکی قابل لمس نیست.
در موارد مبهم واریکوسل یا برای بیماران مبتلا به مشکلات جسمی که پزشک قادر به معاینه فیزیکی دقیق بیضه آنها نمی باشد «سونوگرافی بیضه یا عکسبرداری داپلر » می تواند مفید واقع شود. هرگونه واریکوسل ساب کلینیکالی، که تنها در سونوگرافی قابل مشاهده بوده و قابل لمس نیست، نیازی به درمان ندارد.
دکتر شهریار ناطق، جراح و متخصص اورولوژی در مردان
