سوند ادراری یک لوله انعطاف پذیر است که برای خروج ادرار و تخلیه مثانه استفاده می شود. تعبیه سوند ادراری معمولا توسط پزشک یا پرستار انجام می شود. عوارض سوند ادراری معمولا در افرادی که مجبور به استفاده طولانی مدت از آن هستند، نمایان میشوند.
سوند ادراری را می توان از طریق میزراه (لوله ای که ادرار را از مثانه خارج می کند) به درون مثانه وارد نمود و یا با ایجاد یک سوراخ کوچک در قسمت تحتانی شکم (سوند سوپراپوبیک) آن را به درون بدن وارد کرد. سوند ادراری معمولا چند روزی در مثانه باقی می ماند و ادرار از طریق آن به داخل کیسه جمع آوری ادرار جریان می یابد.
چه موقع از سوندهای ادراری استفاده می شود؟
سوند ادراری معمولا زمانی استفاده می شود که فرد در دفع ادرار به صورت طبیعی مشکل دارد. همچنین می توان از آن برای تخلیه مثانه قبل و یا بعد از عمل جراحی و یا برای انجام برخی آزمایشات استفاده نمود. برخی از موارد استفاده از سوند ادراری عبارتند از:
- در صورت وجود انسداد در میزراه (برای مثال، وجود انسداد به دلیل ایجاد بافت اسکار ناشی از زخم و یا بزرگ شدن غده پروستات)
- در صورت ضعیف شدن عضلات مثانه و یا بروز یک آسیب عصبی که بر توانایی دفع ادرار تأثیر می گذارد.
- برای تخلیه مثانه در هنگام زایمان طبیعی (در صورت استفاده از بی حسی اپیدورال)
- برای تخلیه مثانه قبل، حین و یا بعد از برخی عمل های جراحی
- برای وارد کردن مستقیم دارو به درون مثانه (برای مثال هنگام شیمی درمانی جهت درمان سرطان مثانه)
- به عنوان آخرین راه حل برای درمان بی اختیاری ادرار (در صورتی که درمان های دیگر موفقیت آمیز نبوده باشد)
عوارض استفاده از سوند ادراری
بسته به نوع کاتتر و دلیل استفاده از آن، سوند ادراری ممکن است بعد از چند دقیقه، چند ساعت یا چند روز خارج شود و یا ممکن است فرد به استفاده طولانی مدت از آن نیاز داشته باشد. خطر اصلی استفاده از سوندهای ادراری این است که گاهی اوقات می تواند امکان ورود میکروب ها و باکتری ها به درون بدن را فراهم کند.
این اتفاق می تواند باعث ایجاد عفونت در قسمت های مختلف دستگاه ادراری (از جمله میزراه، مثانه و یا به ندرت کلیه ها) شود. این نوع عفونت ها، به عنوان عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) شناخته می شوند.
1_ عفونت ادراری ناشی از سوند ادراری
عفونت ادراری ناشی از استفاده از سوند، یکی از شایع ترین انواع عفونت است که افراد بستری در بیمارستان را تحت تاثیر قرار می دهد. خطر بروز این عفونت به خصوص در صورتی که سوند ادراری به صورت مداوم استفاده شود، افزایش می یابد. علائم عفونت ادراری مرتبط با استفاده از سوند عبارتند از:
- احساس درد در ناحیه پایین شکم یا اطراف کشاله ران
- تب
- احساس سرما و لرز
- گیجی
اگر فکر می کنید عفونت ادراری دارید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. مصرف یک دوره آنتی بیوتیک می تواند به درمان این مشکل کمک کند.
2_ سایر خطرات و عوارض جانبی مرتبط با سوند ادراری
در زمان استفاده از سوندهای ادراری، اسپاسم یا گرفتگی عضلات مثانه که شبیه درد شکم احساس می شود، بسیار شایع است. این درد ناشی از تلاش مثانه برای فشار دادن بالون سوند به خارج است. ممکن است برای کاهش امکان بروز و شدت اسپاسم ها، به دارو نیاز داشته باشید.
نشت ادرار از اطراف سوند، یکی دیگر از مشکلات مرتبط با استفاده از سوندهای ادراری است. این امر می تواند به دلیل اسپاسم مثانه رخ دهد و یا هنگام دفع مدفوع اتفاق بیفتد. نشت ادرار همچنین می تواند نشان دهنده مسدود شدن سوند باشد. بنابراین بررسی کارکرد صحیح سوند، ضروری است.
تجمع خون یا برخی مواد زائد در سوند ادراری نیز یکی از موارد رایج است. چنانچه سیستم تخلیه مثانه از طریق سوند ادراری دچار انسداد شود، ممکن است برای فرد مشکل ساز باشد. اگر فکر می کنید ممکن است سوند شما مسدود شده باشد و یا اگر قطعات بزرگ مواد زائد و یا لخته های خون از آن خارج می شود، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
سایر مشکلات احتمالی (که شیوع کمتری دارند) نیز عبارتند از:
- آسیب به مجرای ادرار هنگام تعبیه سوند
- تنگ شدن میزراه به دلیل ایجاد بافت اسکار ناشی از استفاده مکرر از سوند ادراری
- آسیب به مثانه به دلیل تعبیه نادرست سوند
- تشکیل سنگ های مثانه (اگرچه این سنگ ها معمولا پس از سال ها استفاده از سوند ایجاد می شوند)
پیشگیری از بروز عفونت و عوارض سوند ادراری
استفاده طولانی مدت از سوندهای ادراری، خطر ابتلا به عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) را افزایش می دهد و می تواند منجر به مشکلات دیگری (مانند انسداد میزراه) نیز شود. برای به حداقل رساندن این خطرات و عوارض میتوانید:
- ناحیه ورود سوند به درون بدن را به طور منظم با استفاده از آب و شوینده ملایم شستشو دهید.
- قبل و بعد از دست زدن به سوند ادراری، دستان خود را با آب گرم و صابون بشویید.
- مطمئن شوید که مایعات کافی مصرف می کنید.
- از ابتلا به یبوست پیشگیری کنید. مصرف آب و مایعات کافی و همچنین خوردن موادغذایی پر فیبر (مانند میوه و سبزیجات و غلات کامل) می تواند به این امر کمک کند.
- از پیچ خوردن یا خمیده شدن سوند جلوگیری کنید و مطمئن شوید که کیسه جمع آوری ادرار همیشه پایین تر از مثانه قرار دارد.
_ داشتن فعالیت های روزمره
داشتن سوند ادراری مانع از انجام فعالیت های روزمره شما نمی شود و معمولا می توانید بدون ایجاد مشکل به سر کار بروید، ورزش کنید، شنا کنید، به تعطیلات بروید و رابطه جنسی داشته باشید.
اگرچه سوندهای ادراری می توانند برقراری رابطه جنسی را با مشکل مواجه کنند، اما معمولا می توانید با وجود آن رابطه جنسی داشته باشید. به عنوان مثال، مردان می توانند سوند را در امتداد آلت تناسلی خود تا کنند و سپس هر دو را با کاندوم بپوشانند.
در برخی موارد ممکن است نحوه خارج کردن و تعبیه مجدد سوند به شما آموزش داده شود تا داشتن رابطه جنسی برای شما آسان تر شود.
چه زمانی باید برای عوارض سوند ادراری به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت بروز موارد زیر، حتما به پزشک و یا بیمارستان مراجعه کنید:
- اگر دچار اسپاسم شدید یا مداوم مثانه می شوید.
- سوند شما مسدود شده است و یا ادرار از اطراف آن نشت می کند.
- در صورت وجود خون یا لکه های خونی در ادرار (ممکن است به طور تصادفی سوند ادراری از مثانه شما خارج شده باشد). در صورت ادامه دار شدن وجود خون در ادرار، حتما به پزشک مراجعه کنید.
- در صورتی که خون قرمز روشن از طریق سوند خارج می شود. در صورت بروز این اتفاق نیز حتما در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
- اگر علائم عفونت ادراری (مانند درد زیر شکم، تب و احساس لرز) دارید.
- در صورت خارج شدن سوند ادراری از محل خود
دکتر شهریار ناطق، جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری در تهران
و
چهارشنبه ۳۱ خرداد ۲( 10 ماه پیش)
تعداد بازدید: 162
مشاهده پرسش
