منشا اصلی سنگ های حالب، از کلیه می باشد. برخلاف سنگ های کلیه که معمولا بی علامت و بی آزار هستند، حرکت سنگ در حالب معمولا باعث ایجاد علائم و آزار زیادی برای بیمار می شود.
علائم سنگ حالب
به علت اثر تحریکی و انقباضات حالب برای دفع سنگ، بیماران درد شدیدی را تجربه می کنند. هم چنین به علت تحریک اعصاب گوارشی، بیماران از تهوع و استفراغ نیز شکایت دارند.
از دیگر علائم سنگ حالب می توان به تکرر ادرار، سوزش ادرار و وجود خون در ادرار اشاره کرد. نکته حائز اهمیت در سنگ های حالب، توانایی آنها برای ایجاد انسداد در مسیر تخلیه ادرار از کلیه و ایجاد آسیب به کلیه (در صورت انسداد کامل یا طول کشیده) می باشد.
تشخیص وجود سنگ در حالب
روش تصویربرداری انتخابی برای تشخیص سنگ حالب ، سیتیاسکن شکم و لگن (بدون تزریق ماده حاجب) میباشد. درمان میتواند به صورت طبی (درمان داوریی)، سنگ شکن برون اندامی (ESWL)، سنگ شکن درون اندمی (TUL) و در موارد بسیار نادر جراحی لاپاراسکوپی یا جراحی باز باشد.
درمان سنگ در حالب
از عوامل مؤثر بر شیوه انتخاب درمان می توان از اندازه و محل سنگ، وجود یا عدم وجود انسداد در مسیر و هم چنین جنس سنگ نام برد. بطور کلی احتمال دفع سنگ های حالب توسط درمان دارویی، در سنگ هایی با اندازه کمتر از ۵ میلی متر و واقع در قسمت تحتانی حالب، ۹۰ % به بالا می باشد، در حالیکه احتمال دفع سنگ های بزرگتر از mm 10 و واقع در قسمت ابتدایی حالب، تنها ۱۰ % می باشد.
در صورتی که سنگ توسط درمان دارویی دفع نشود، بیمار غالبا کاندید سنگ شکن میشود. سنگ شکن میتواند بصورت برون اندامی (گزینه ارجح در سنگ های کلیه و سنگ های قسمت فوقانی حالب) یا به صورت اندوسکوپیک و درون اندامی (گزینه ارجح در سنگ های قسمت تحتانی حالب) باشد.
از آنجایی که احتمال موفقیت سنگ شکن درون اندامی (اندوسکوپیک) بیشتر میباشد در مواردی که نیاز به رفع فوری انسداد هست (انسداد کامل و یا موارد طول کشیده تورم کلیه) و یا در مواردی که بيمار از اختلالات انعقادی رنج میبرد، از سنگ شکن درون اندامی استفاده می شود.
هم چنین در صورت نیاز به سنگ شکن در حین بارداری گزینه انتخابی، سنگ شکن درون اندامی می باشد (سنگ شکن برون اندامی دارای آثار سوء بر جنین بوده و حین بارداری نباید استفاده شود). افراد تک کلیه و سنگهای انسدادی حالب به همراه عفونت سیستم ادراری (تب)، نیازمند توجه ویژه و درمان سریعتر میباشند.
دکتر شهریار ناطق جراح و متخصص کلیه
برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.