با توجه به ناگهانی بودن عفونت های مثانه ، اکثرا به صورت حاد رخ می دهند. در مابقی حالت ها به صورت مزمن یا طولانی مدت اتفاق می افتند. شناخت صحبح علائم عفونت در مثانه و مجرای ادرار موجب درمان به موقع عفونتهای مثانه ، یکی از راه حل های کلیدی برای جلوگیری از انتشار گسترده عفونت است.

چرا دچار عفونت مثانه می شویم؟

باکتری های وارد شده به مثانه از طریق میزراه، میتوانند باعث عفونت شوند. با وجود اینکه بدن بوسیله ی ادرار خیلی از باکتری ها را از مثانه دفع می کند، ولی ممکن است این باکتری ها به دیواره ی مثانه چسبیده و به سرعت تکثیر شوند. تکثیر بیش از حد باکتری ها، باعث از بین رفتن توانایی بدن در نابود کردن آن ها و این عارضه، یکی از علل ایجاد عفونت در مثانه است.

بر اساس مطالعات، بیشتر عفونت های مثانه بوسیله ی باکتری E.Coli رخ می دهد. این باکتری به صورت معمول در روده ها وجود دارد. در صورت آغشته شدن ناحیه تناسلی به مدفوع، این باکتری ممکن است باعث عفونت در مجرای ادراری شود. در خانم ها باتوجه به کوتاه تر بودن مجرای میزراه و فاصله ی مقعد تا دهانه ی آن، این باکتری راحت تر می تواند باعث عفونت شود.

عفونت مثانه زنان

علایم عفونت مثانه

علایم عفونت مثانه زنان تفاوت چندانی با علائم عفونت ادراری در مردان ندارد. عفونت ادراری در خانم ها شایع تر از آقایان است. با توجه به شدت آن متغیر می باشد. تغییر در دفع ادرار، یکی از اولین علائم عفونت مثانه است. بعضی از علائم شایع عبارتند از:

• درد یا سوزش هنگام تخلیه ی ادرار
• ادرار تیره رنگ و آغشته به خون
• تکرر ادرار
• بوی نامطبوع ادرار
• کاهش توانایی احتباس ادرار
• درد در ناحیه تحتانی شکم یا کمر

انتشار عفونت از مثانه به نقاط دیگر بدن، ممکن است باعث ایجاد درد در ناحیه میانی کمر شود. این درد با عفونت کلیه ها در ارتباط است. برخلاف دردهای عضلانی این درد بدون توجه داشتن به حالت بدن یا نوع فعالیت، به صورت مداوم ادامه پیدا می کند.

عفونت کلیه ها معمولا باعث ایجاد تب، لرز، حالت تهوع و استفراغ می شود. عفونت در کلیه ها خیلی خطرناکتر از عفونت مثانه بوده و نیازمند مداخله ی سریع پزشکی است.

چه کسانی در معرض ابتلا به عفونت مثانه هستند؟

با اینکه تمامی افراد توانایی مبتلا شدن به این عفونت را دارند، ولی خانم ها بیشتر از آقایان درمعرض خطر ابتلا به این عارضه هستند. با بالا رفتن سن در آقایان، احتمال بزرگتر شدن پروستات بیشتر می شود، در نتیجه امکان انسداد مجاری ادرار وجود دارد. در آقایانی که مجاری ادراری آنها به هر دلیلی مسدود شده است، احتمال ابتلا به عفونت های مجاری ادراری بیشتر است.

مابقی عوامل خطرساز در خانم ها و آقایان که احتمال ابتلا به عفونت مثانه را بیشتر میکند، عبارتند از:

• سن بالا
• ناتوانی در حرکت
• کاهش مایعات بدن
• جراحی بر روی مجاری ادرار
• سوند گذاری
• انسداد مجاری ادرار، که معمولا در مثانه یا میزراه اتفاق می افتد.
• غیر طبیعی بودن مجرای ادراری به صورت اکتسابی یا مادرزادی
• باریک شدن میزراه
• بزرگی پروستات
• بی اختیاری در دفع مدفوع
• بارداری
• ابتلا به دیابت
• بیماری های عصبی درگیر کننده ی مثانه مانند ام اس
• سیستم ایمنی تضعیف شده

تشخیص عفونت مثانه

یکی از مهمترین عوامل تشخیص عفونت در مثانه، آزمایش ادرار می باشد. این آزمایش برای ردیابی موارد زیر در ادرار انجام می شود:

• گلبول های قرمز
• گلبول های سفید
• باکتری ها
• یون نیترات(NO2)

همچنین در صورت نیاز از کشت ادرار نیز استفاده می شود. این کشت به منظور تشخیص نوع باکتری موجود در مثانه و ارزیابی حساسیت آن به انواع انتی بوتیک انجام می شود.

درمان عفونت مثانه

درمان عفونت مثانه زنان و مردان بوسیله ی انتی بوتیک ها و مسکن ها انجام می گیرد.

❇ دارو درمانی

انتی بیوتیک های خوراکی، به منظور از بین بردن باکتری های دخیل در عفونتها در مثانه استفاده می شوند. در صورت احساس درد و یا سوزش، میتوان از مسکن های خوارکی مانند فنازوپریدین (پیریدیوم) استفاده کرد.

❇ درمان در منزل

در زمان ابتلا به عفونت در مثانه بهترین اقدام مناسب، نوشیدن زیاد مایعات برای دفع باکتری های گیر افتاده در مثانه می باشد. با توجه به اینکه نوشیدنی های کافئین دار و افزودنی های مصنوعی باعث تحریک مثانه می شوند، از مصرف آنها باید اجتناب کرد.

از عصاره و آب ذغال اخته میتوان برای پیشگیری از عفونت مجاری ادرار بوسیله ی باکتری، استفاده کرد. البته در درمان این گونه عفونت ها، نباید فقط به این موارد اتکا کرد.

در مطالعات انجام شده در زمینه ی میکروبیولوژی، آب ذغال اخته باعث کاهش باکتری های موجود در مثانه میشود، ولی با این وجود در از بین بردن کامل این باکتری ناتوان است.

پیشگیری از عفونت مثانه

❇ تغییرات در سبک زندگی

تغییر در سبک زندگی می تواند تا حد زیادی از بروز و یا عود مجدد عفونت مثانه، جلوگیری کند. بعضی از عوامل کمک کننده در این راستا، شامل موراد زیر می باشند:

• نوشیدن شش تا هشت لیوان آب در روز
• نوشیدن روزانه ی آب ذغال اخته
• اقدام به موقع در تخلیه ی ادرار
• تمیز کردن ناحیه تناسلی بوسیله ی دستمال کاغذی از سمت جلو به عقب در خانم ها
• عدم استفاده از دوش، اسپری های استریل کننده، صابون های معطر و پودر های تمیز کننده پس از ادرار
• استفاده از حمام سرپایی بجای استفاده از وان
• پوشیدن لباس های زیر کتان و گشاد
• عدم استفاده از دیافراگم و یا اسپرم کش ها برای جلوگیری از ایجاد بارداری
• استفاده از کاندوم های روان کننده و غیر اسپرم کش
• ادرار قبل و پس از رابطه جنسی

❇ قرص عفونت مثانه

مصرف روزانه ی آنتی بیوتیک ها به منظور پیشگیری از عفونت، در خانم هایی که دچار عود مکرر عفونت مثانه می باشند، مفید است. همچنین استفاده ی تک دوز از آنتی بیوتیک ها پس از رابطه جنسی نیز، می تواند موثر باشد.

بیشتر مشکلات عفونی مثانه طی 48 ساعت پس از دریافت آنتی بوتیک سرکوب می شوند. مصرف تمامی انتی بوتیک های تجویز شده، حتی در صورت احساس بهبودی از اهمیت بالایی برخوردار است.

بعضی از عفونت ها، به دلیل مقاومت باکتری ها به آنتی بوتیک های تجویز شده و یا عدم درمان کافی و به موقع، ممکن است به سمت کلیه ها انتشار پیدا کنند. عفونت مکرر و مداوم سیستم مجاری ادراری، به انجام بعضی از آزمایش ها و تست ها نیاز دارد. در عفونت های مزمن و مکرر مثانه باید از داروها و آنتی بیوتیک های قوی تری استفاده شود.

دکتر شهریار ناطق جراح کلیه و متخصص ارولوژی

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.