علائم بزرگی پروستات و روش های درمانی آن

پروستات با انقباض عضلانى، مایع منی را از طریق آلت تناسلی در طول ارگاسم، حرکت می دهد. در بسیاری از مردان، پروستات می تواند بزرگ شود. گاهی اوقات بزرگی پروستات ، منجر به ایجاد علائم و عوارض می شود، با این حال درمان براى آن وجود دارد.

بزرگی پروستات

هیپرپلازی خوش خیم پروستات ( BPH )، بزرگى پروستات نامیده می شود. وقتی که سلول های پروستات شروع به تقسیم شدن می کنند، بزرگی پروستات اتفاق می افتد. این سلول های اضافی باعث تورم غده ى پروستات می شوند، که بر روى پیشابراه فشار وارد کرده و جریان ادرار را محدود می کنند.

بزرگى پروستات مشابه سرطان پروستات نیست و خطر ابتلا به سرطان را افزایش نمی دهد. با این حال، می تواند نشانه هایی را ایجاد کند که بر روى کیفیت زندگی تأثیرگذار باشند. بزرگی پروستات بیشتر در مردان بالای 50 سال دیده می شود.

علت بزرگ شدن پروستات

بزرگ شدن پروستات با افزایش سن یک وضعیت عادى است و بسیاری از مردان بالای 80 سال علائم بزرگى پروستات را دارند. اگر چه علت دقیق بزرگی پروستات ناشناخته است، ممکن است یک عامل آن، تغییرات هورمون جنسی مردانه باشد.

هر گونه سابقه ى خانوادگی مشکلات پروستات یا هر گونه اختلال در بیضه ها، ممکن است خطر ابتلا به بزرگى پروستات را افزایش دهند. مردانى که در سن پایین بیضه هاى خود را برداشته اند، به بزرگى پروستات مبتلا نخواهند شد.

علائم بزرگی پروستات

بیشتر علائم بزرگى پروستات در ابتدا خفیف هستند، اما اگر درمان نشوند، جدی تر می شوند. علائم معمول بزرگی پروستات عبارتند از:

• تخلیه ناقص مثانه
• ناکچورى ( دو بار یا بیشتر نیاز به ادرار کردن در شب )
• احساس باقى ماندن ادرار، پس از اتمام ادرار کردن
• بی اختیاری ادراری
• نیاز به فشار، هنگام ادرار کردن
• جریان ادرار ضعیف و آهسته
• احساس ناگهانی نیاز به ادرار کردن
• ادرار دردناک
• خون در ادرار

اگر هر کدام از این علائم را دارید، با پزشک خود صحبت کنید. این علائم قابل درمان هستند و درمان این علائم می تواند به جلوگیری از عوارض، کمک کند.

تشخیص بزرگی پروستات

پزشک معمولا با انجام یک معاینه ى فیزیکی و پرسیدن درباره ى سابقه ى پزشکی شما، شروع به چک کردن پروستات می کند. معاینه ى فیزیکی شامل معاینه ى مقعد است که به پزشک اجازه می دهد تا اندازه و شکل پروستات را تخمین بزند. سایر تست ها می توانند شامل موارد زیر باشند:

❇ آزمایش ادرار

ادرار از نظر وجود خون و باکتری، بررسی می شود.

❇ بیوپسی (نمونه) پروستات

در بیوپسی پروستات، میزان کمی از بافت پروستات برداشته شده و برای ناهنجاری ها مورد بررسی قرار می گیرد.

❇ تست اورودینامیک

مثانه شما با استفاده از یک کاتتر پر از مایع شده و فشار مثانه طی ادرار کردن اندازه گیری میشود.

❇ تست آنتی ژن ویژه ى پروستات (PSA)

آزمایش psa خون برای سرطان پروستات بررسی می شود.

❇ باقی مانده ى پس از ادرار

این تست میزان ادرار باقى مانده در مثانه را پس از ادرار کردن، آزمایش می کند.

❇ سیستوسکوپی

سیستوسکوپی به معنی آندوسکوپی داخل مثانه میباشد. در این روش با عبور یک دوربین باریک به نام سیستوسکوپ به داخل مجرای ادرار و مثانه، پزشک شما مجاری ادراری و مثانه شما را از نظر بیماری های احتمالی از قبیل علل خونریزی و تنگی مجرا، بزرگی پروستات، تومور  و سرطان مثانه بررسی می کند. با وصل دوربین به مانیتور همزمان مشکل بیمار نشان داده می شود.

❇ پیلوگرافی داخل وریدی یا اورگرافی

یک روش تصویربرداری است که در آن ابتدا ماده حاجب را در یکی از وریدهای بیمار تزریق می‌ کنند. سپس در فواصل زمانی منظم (مثلاً ده دقیقه یک بار) با استفاده از اشعه ی X از کلیه، حالب و مثانه عکسبرداری می‌شود. هنگامی‌که ماده حاجب در سیستم دفع ادراری حرکت می‌کند، شکل کلی کلیه‌ها، حالب و مثانه را ترسیم می کند و نهایتا در مثانه جمع می شود و دفع ادراری می‌شود.

اروگرافی داخل وریدی ممکن است برای بررسی اولیه بسیاری از مشکلات ارولوژیک مشکوک، به ویژه ضایعات کلیوی و حالب استفاده شود. همچنین از آن می‌توان جهت تخمین کلی عملکرد کلیه استفاده کرد. پزشک شما ممکن است درباره ى داروهایی که مصرف می کنید بپرسد، داروهایی که بر سیستم ادراری تاثیر می گذارند عبارتند از:

• داروهای ضد افسردگی
• دیورتیک ها
• آنتی هیستامین ها
• آرام بخش ها

درمان بزرگی پروستات

درمان بزرگى پروستات می تواند با مراقبت هاى فردى آغاز شود. اگر علائم از طریق مراقبت هاى فردى از بین نروند، ممکن است استفاده از دارو یا جراحی توصیه شود. سن و سلامت عمومی شما نیز بر روی درمان تجویز شده تاثیر می گذارند.

❇ درمان طبیعی بزرگى پروستات

درمان طبیعی شامل اقدامات خاص یا تغییر در شیوه ى زندگی میباشد که می تواند به تسکین علائم بزرگى پروستات کمک کند.

• به محض این که احساس ادرار داشتید، ادرار کنید. حتی زمانی که احساس ادرار ندارید، به دستشویى بروید.
• از مصرف دارو هاى ضد انعقاد یا آنتی هیستامین بدون نسخه اجتناب کنید، زیرا می توانند تخلیه ى مثانه را سخت تر کنند.
• از الکل و کافئین به ویژه بعد از شام اجتناب کنید.
• سطح استرس را کاهش دهید، زیرا عصبی بودن می تواند باعث افزایش میزان ادرار شود.
• به طور منظم ورزش کنید، ورزش نکردن می تواند علائم بزرگی پروستات را تشدید کند.
• تمرینات ورزشى برای تقویت عضلات لگن را یاد بگیرید.
• خود را گرم نگه دارید، زیرا سردى می تواند علائم را بدتر کند.

❇ دارو هاى درمان بزرگی پروستات

هنگامی که تغییر در شیوه ى زندگی برای از بین بردن علائم کافی نباشد، پزشک ممکن است مصرف دارو را توصیه کند. داروهای متعددی  می توانند به درمان علائم بزرگی پروستات کمک کنند. این داروها شامل مسدود کننده های آلفا 1، داروهای کاهنده ى هورمون و آنتی بیوتیک ها هستند.

• مسدود کننده های آلفا 1

مسدود کننده های آلفا 1 داروهایی هستند که عضلات مثانه و پروستات را آرام می کنند. مسدود کننده های آلفا 1 گردن مثانه را آرام نگه می دارند و ادرار را به راحتی جریان می دهند. نمونه هایی از مسدود کننده های آلفا 1، عبارتند از:

• دوکسازوسین
• پرازوسین
• الفوزوسین
• ترازوسین
• تامسولوسین

⚠️ از عوارض جانبی این داروها میتوان به کاهش فشار خون و انزال معکوس (انزال خشک) اشاره کرد.

• داروهاى کاهنده ى هورمون

داروهایی که باعث کاهش سطح هورمون های تولید شده توسط غده ى پروستات مى شوند، مانند دوتاستراید و فیناستراید معمولا تجویز می شوند.

این دو دارو سطح تستوسترون را پایین می آورند. گاهی کاهش سطح هورمون، اندازه ى پروستات را کاهش می دهد و جریان ادرار را بهبود می بخشد. با این حال، این داروها ممکن است منجر به عوارض جانبی ناخواسته مانند ناتوانی جنسی و کاهش میل جنسی شوند.

⚠️ از عوارض جانبی این دارو نیز میتوان به کاهش میل جنسی و کاهش حجم مایع منی اشاره کرد. نکته قابل توجه اینست که بیمار در حین مصرف این داروها نباید برای باروری اقدام کند.

• آنتی بیوتیک ها

درمان التهاب باکتریایى با آنتی بیوتیک ممکن است علائم بزرگى پروستات را با کاهش التهاب، بهبود بخشد. با این حال، آنتی بیوتیک ها به پروستاتیت(التهاب پروستات) که توسط باکتری ایجاد نمی شود، کمک نمى کنند.

• داروهای ضد انقباض مثانه

در صورتیکه علی رغم تخلیه خوب ادرار، بیمار از انقباضات متعدد مثانه، تکرر ادرار و شب ادراری (بیدار شدن از خواب شبانه جهت دفع ادرار) شکایت داشته باشد می‌توان از این دسته دارویی استفاده کرد این داروها شامل تولترودین، ویسول، وزیکر، یوریناسین و اکسی بوتینین می باشند.

⚠️ از عوارض جانبی این داروها می‌توان به خشکی دهان و یبوست اشاره کرد. هم چنین بیماران با افزایش فشار چشم (آب سیاه یا گلوکوم) نیز حین مصرف این داروها باید احتیاط کنند.

❇ جراحی برای بزرگی پروستات

زمانی که داروها موثر نیستند، انواع مختلفی از روش های جراحی وجود دارند که می توانند به درمان بزرگى پروستات کمک کنند. برخی از روش ها یا تهاجمی نیستند یا کمى تهاجمی هستند و اغلب آنها در مطب یا کلینیک پزشک (روش های سرپایی) انجام میشوند. روش هاى بیشتر تهاجمی باید در بیمارستان انجام شوند. انواع روش های جراحی بزرگی پروستات عبارتند از:

• عمل بسته پروستات ( TURP )

یک دستگاه لوله ای شکل از طریق پیشابراه به پروستات فرستاده می شود. با استفاده از دوربینی که در این وسیله هست، جراح می تواند پروستات را ببیند و آن را با استفاده از جریان الکتریسیته تراشیده و بیرون بیاورد. پزشک هر گونه خونریزی در آن محل را نیز با استفاده از همین جریان الکتریسیته بند می آورد.

بعد از حذف و برداشتن قسمت های بزرگ شده پروستات، حفره ای در آن محل ایجاد می شود که ادرار می تواند به آسانی از آن رد شود. گرچه عضله تنگ کننده ای که در اطراف قسمت خروجی مثانه قرار دارد با استفاده از این روش، بریده می شود، اما جراح تمام سعی خود را می کند که به عضله تنگ کننده که در زیر پروستات قرار دارد صدمه ای نرسد تا بعد از جراحی، بیمار بتواند کنترل ادراری خوبی داشته باشد.

• جراحی پروستات با لیزر

در طول عمل جراحی پروستات با لیزر، جراح یک لوله ی مخصوص را از طریق نوک آلت تناسلی وارد مجرای ادراری می کند، لوله‌ای که ادرار را از مثانه به سمت بیرون هدایت می کند.

غده ی پروستات، مجاری ادراری را احاطه کرده است. لیزر از راه این لوله مخصوص، انرژی خود را به بافتی که باعث تنگی مجرا شده است، انتقال میدهد، تا بافت مورد نظر تخریب شود و مسیر ادرار باز شود. چندین نوع مختلف لیزر برای عمل جراحی پروستات وجود دارد که عبارتند از:

• لیزر فتوسلکتیو تبخیری پروستات (PVP)
• لیزر هولمیوم پروستات (HOLAP)
• لیزر هولمیوم انوکلیشن پروستات (HoLEP)

• TUIP

در این روش به جای برداشت کل پروستات در بافت آن برش ایجاد می کنند. این کار باعث کاهش فشار وارده بر پیشابراه و آسان شدن عمل دفع ادرار می شود.

• جراحی باز پروستات ( پروستاتکتومی )

هنگامی که سایر روش های جراحی بزرگی پروستات موثر نباشند، جراحی باز (که نیاز به برش در شکم وجود دارد، می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در این روش بافت پروستات برداشته می شود. پروستاتکتومی باز اغلب  زمانی انجام میشود که غده ی پروستات به طور چشمگیری بزرگ شده است و احتمال آسیب به مثانه وجود دارد و یا سنگ های مثانه تشکیل شده باشند و یا تنگی پیشابراه ایجاد شده باشد.

این عمل تحت بی هوشی عمومی یا نخاعی انجام شده و چند هفته تا چند ماه بهبودی آن بطول  می انجامد. عوارض جانبی جراحی باز مشابه با TURP است و شامل از دست دادن خون، بی اختیاری ادرار، مشکلات نعوظ و انزال رتروگراد می شود.

دکتر شهریار ناطق جراح کلیه و متخصص ارولوژی

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.