PSA در آزمایش خون پروستات چیست؟

آخرین بروزرسانی: 1 آبان 1402

در این مقاله می خوانید
مرسوم ترین راه برای تشخیص سرطان پروستات، آزمایش PSA یا آزمایش پروستات است. ‏آزمایش پروستات تستی واحد، مفید و دقیق‌، برای كشف سرطان پروستات است.

psa در آزمایش خون چیست؟

در خون مردان مقدار کمی PSA وجود دارد. افزایش مقدار PSA ممکن است نشان دهنده ی مشکلی در غده پروستات باشد، اما الزاما به منظور سرطان پروستات نیست.

PSA نوعی گلیكوپروتئین است كه علاوه بر پروستات بصورت جزئی در بافت های دیگر بدن مانند پستان، غدد شیری پستان و غدد فوق كلیه نیز ترشح میشود، گرچه عمده ترشح PSA از بافت های پروستات بوده و وابسته به هورمون های اندروژن ( مردانه ) است.

ترشح آن با بلوغ شروع شده و با قطع اندروژن متوقف می شود. وظیفه ی این آنزیم، مایع كردن لخته منی و كمک به باروری بوده و به ٢ شكل آزاد (Free) و باند شده، با سایر پروتئین‌های خون (complex) در گردش خون وجود دارد.

مقدار نرمال PSA

میزان PSA موجود در خون با واحد نانوگرم در میلی لیتر (ng/ml) بیان میشود و بسته به سن، نژاد و حجم پروستات متفاوت است. جدول زیر بطور تقریبی مقدار طبیعی PSA در هر سن را بیان میكند. گرچه بطور كلی، مقدار طبیعی PSA را كمتر از ng/ml ٤ در نظر میگیرند.

  • مردان تا سن ٥٠ سال<3ng/ml
  • مردان تا سن ٦٠سال<4ng/ml
  • مردان تا سن ٧٠ سال و بیشتر<5ng/ml

free psa چیست؟

PSA، پروتئینی که توسط سلول های غده پروستات تولید می شود، به دو طریق در بدن گردش می کند: یا به پروتئین های دیگر متصل می شود یا به تنهایی. PSA به تنهایی حرکت می کند psa free نام دارد.

psa آزاد یا free psa، با مقدار PSA در خون که به پروتئین های دیگر متصل است مقایسه می شود. مقدار PSA آزاد در مردان مبتلا به هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) بیشتر است. مقدار PSA متصل به سایر پروتئین ها در مردان مبتلا به سرطان پروستات بیشتر است.

پزشکان به طور سنتی برای تعیین اینکه کدام مردان واقعاً سرطان دارند و کدام نه، بیوپسی انجام می دهند. انجام بیوپسی به اندازه جراحی آسیب زا نیست، اما باعث ناراحتی می شود و می تواند باعث ایجاد اضطراب شود.

آزمایش PSA

افزایش PSA لزوما به معنای سرطان پروستات نیست و عوامل محیطی و سایر بیماری های پروستات، نظیر پروستاتیت یا التهاب پروستات نیز میتوانند بر میزان PSA خون تأثیر بگذارند.

طبق تحقیقات ٨٠٪ افزایش PSA، در فاصله ی ng/ml ١٠-٤ بوده و از طرفی عمده ترین دلیل افزایش PSA در این فاصله، بزرگی پروستات (BPH) است و نه سرطان پروستات (Prostate Cancer).

علائم بالا بودن میزان PSA خون و پروستات

مشکلات پروستات می تواند باعث افزایش بیش از حد سطح PSA شود که ممکن است منجر به علائمی مانند:

  • میل مکرر به ادرار کردن
  • تکرر ادرار در شب
  • احساس نیاز فوری به ادرار کردن، اما ناتوانی در ادرار کردن یا فقط کمی ادرار کردن
  • چکیدن ادرار
  • نشت ادرار
  • جریان ضعیف ادرار
  • رنگ یا بوی غیرمعمول ادرار
  • خون در ادرار یا منی
  • درد یا سوزش ادرار
  • انزال دردناک
  • درد یا سفتی مکرر در قسمت پایین کمر، لگن، ناحیه لگن یا رکتوم یا بالای ران
  • درد و ناراحتی مزمن در آلت تناسلی یا کیسه بیضه، ناحیه بین کیسه بیضه و مقعد، شکم و کمر

چه عواملی مقدار PSA خون را افزایش دهد؟

در واقع هر گونه دستكاری پروستات، درمان های تهاجمی، پروستاتیت، عفونت پروستات، نمونه برداری و بیوپسی از پروستات، احتباس ادراری و سونداژ، بزرگی خوش خیم پروستات و سرطان، میزان PSA را افزایش می دهد.

معاینه ركتال (مقعدی) پروستات، باعث افزایش قابل توجه PSA نشده و منجر به اشكال در تشخیص نمی شود. فعالیت شدید فیزیكی، نزدیكی و انزال، منجر به افزایش میزان PSA به مدت ٤٨ ساعت میشوند و بهتر است آزمایش پروستات بعد از این زمان انجام شود.

همچنین در بیمارانی كه به علت احتباس ادراری سونداژ شده‌اند بهتر است آزمایش پروستات پس از ٣ روز و ترجیحا پس از گذشت ١ هفته انجام شود. چاقی، داروهای استاتینی، درمان های هورمونی، رادیوتراپی و جراحی پروستات ، PSA را كم می كنند.

هم چنین داروی فیناستراید با دوز ٥ میلی گرم روزانه، باعث نصف شدن عدد PSA طی مدت ٦ ماه پس از مصرف آن میشود. نمونه برداری از پروستات نیز باعث افزایش PSA تا ٦ هفته پس از آن میشود.

چه مواقعی باید آزمایش پروستات را انجام داد؟

بهتر است تمامی آقایان از ٥٠ سالگی به بعد، به صورت منظم و سالیانه تحت بررسی آزمایش پروستات قرار بگیرند. در آقایانی كه سابقه ی فامیلی سرطان پروستات وجود دارد (وجود سرطان پروستات در پدر بزرگ، پدر و یا برادر بیمار)، انجام آزمایش پروستات از ٤٥ سالگی می باشد.

آزمایش خون

در صورتیكه شخص دارای مقادیر بالاتر PSA نسبت به سن باشد و یا میزان افزایش سالیانه PSA بیش از ٠/٧٥ نانوگرم باشد، در صورت رد افزایش PSA بخاطر دلایل ذكر شده، بیمار كاندید نمونه برداری از پروستات میشود.

در بیماران با سابقه نمونه برداری قبلی و یا هر گونه ابهام در تشخیص، بهتر است قبل از انجام نمونه برداری، MRI از پروستات جهت تشخیص نواحی مشكوک انجام شود.

هم چنین از میزان نسبت PSA آزاد ‏(Free PSA) به مقادیر كلی PSA، جهت حدس زدن احتمال بدخیمی پروستات بهره گرفته میشود، بطوریكه در مقادیر PSA بین ng/ml ١٠-٤، اگر میزان PSA آزاد به PSA كلی، كمتر از ١٠٪ باشد به نفع بدخیمی پروستات و اگر مقادیر بیش از ٢٥٪ به نفع بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) و یا التهاب پروستات ‏(Prostatit) می باشد.

نمونه برداری از پروستات تحت گاید سونوگرافی، به صورت سرپایی و بدون نیاز به بستری شدن بوده و تحت بی حسی موضعی قابل انجام است.

دکتر شهریار ناطق جراح کلیه و متخصص ارولوژی

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.

به اشتراک گذاری

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

پاسخ های ارایه شده اعم از تشخیصی و درمانی توصیه های کلی بوده شما را از مراجعه به پزشک معالجتان بی نیاز نمی کند و طبق قوانین امکان تجویز دارو وجود ندارد.  

پیگیری سوال قبل

برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم
  • تصویر کاربر احسان سه شنبه ۱۸ تیر ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 653 مشاهده پرسش
    سلام اوقات به کام ، من یک جوان ۲۷ ساله هستم که الائمی مثل کم شدن شدت ادرار ، یبوست ، درد در لگن ، کاهش کمیت و کیفیت منی ، دارم ، ایا میشه الائم پروستات باشن؟؟
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق سه شنبه ۱۸ تیر ۹۸( 4 سال پیش)
      سلام،در سن شما بزرگی پروستات مطرح نیست اما ممکن است شما دچار پروستاتیت(التهاب پروستات)باشید
  • تصویر کاربر رضا جمعه ۲۱ تیر ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 696 مشاهده پرسش
    سلام ببخشید پیاممو اصلاح میکنم اقای دکتر من بعد از درد در پایین شکم.سونوگرافی رفتم. بزرگی پروستات32 cc تشخیص داد باید چکار کنم. ضمنا 45 سالمه
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۲۱ تیر ۹۸( 4 سال پیش)
      سلام،اندازه پروستات شما با توجه به سن شما نرمال است اگر علائم ادراری ندارید نیاز به کار خاصی نیست
  • تصویر کاربر نگار جمعه ۲۱ تیر ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 799 مشاهده پرسش
    در کیت های تشخیصی آنتی بادی که علیه psa استفاده میشه به کدوم قسمت psa وصل میشه؟
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۲۱ تیر ۹۸( 4 سال پیش)
      سلام،هر دو قسمت PSA (قسمت ازاد و قسمت متصل به پروتئین)قابلیت سنجش دارد
  • تصویر کاربر Fati جمعه ۲۱ تیر ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 705 مشاهده پرسش
    سلام خسته نباشیدآقای دکتر پدرم ۵۳سال سن دارن چندروزپیش حالشون بدشدرنگشون زردشد احتباس ادرازومدفوع داشتن سوندبهشون وصل کردن بعدچندروزسوندو درآوردن بعددوباره البته دکترقرصی بهشون نداده بود بعدیه روزبازم شکمشون ورم کرده بودرفتیم دکتر گفتن مثانشون پره بازسوندوصل کردن حالشون بهترشد بعدگفتن بایدسونو وآزمایش خون بدین که فرستادم براتون گفتن کهpsaکل۶باید۴باشه قرص لووفلوکساین۵۰۰هرروزصبح روزی۱عددوپروترال۴٪شبی ۱عددوفینالید۵شبی۱عدداستفاده کنن بعداینکه تموم شدن دوباره آزمایشخونوتکرارکنن آقای دکترخطرناکه بخداخیلی نگرانم اصلاخواب ندارم احتمال سرطان هست؟؟؟
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۲۱ تیر ۹۸( 4 سال پیش)
      سلام،به احتمال زیاد PSA ایشان بر اثر سونداژ بالا رفته است
  • تصویر کاربر saeid3447 چهارشنبه ۲۵ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 593 مشاهده پرسش
    یلام،وقت بخیر
    ۴۲ سالمه و برای چکاپ آزمایش دادم و‌امروز جوابش رو‌گرفتم‌ psa روی ۷۰/. میباشد ..فقط مسئله اصلی من عدم فشار هنگام ادرار میباشد
    لطفا راهنمایی بفرمایید
    psa نرمال است ؟؟
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق چهارشنبه ۲۵ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش)
      سلام،عدد PSA شما نرمال است
      برای ادرار یک سونوگرافی مثانه پر و خالی انجام دهید
  • تصویر کاربر a.h دوشنبه ۲۳ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 610 مشاهده پرسش
    سلام آقای دکتر وقت بخیر وخسته نباشید . سن من 56 سال وهیچ علائم اداری هم ندارم مشخصات سنوگرافی و آزمایش خون به شرح :
    اندازه پروستات 38*40*40 م م وحجم 33 سی سی
    PSA 0.54
    F.PSA 0.28
    F/T 0.52
    ببخشید در 16 اردیبهشت سوالم ناقص بود .
    لطفا نظر خودرا بفرمایید.
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق دوشنبه ۲۳ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش)
      اندازه پروستات شما نسبت به سنتان نرمال است
      ۶ ماه بعد دوباره ازمایش و سونو را تکرار کنید
  • تصویر کاربر علی شنبه ۲۱ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 257 مشاهده پرسش
    سلام خسته نباشید تورو خدا سریع جوابمو بدین من خیلی نگرانم
    پدر من 49 سال سن دارن 4/12/97ازمایش psr رو دادن و جوابش 0/3 بوده هفته پیش هم دوباره ازمایش دادن ک امروز رفتن جواب بگیرن گفته خیلیی از حد نرمال جواب psr پایین تر هست و منفیه و مجددا باید تکرار بشه من هرچی توی اینترنت سرچ میکنم درباره پایین بودن psr چیزی نیست
    خطر داره پایین بودنش؟؟سرطانه؟؟؟علتش چی میتونه باشه؟؟پدرم دیابت هم دارن روری دو نوبت قرص متفورمین مصرف میکنن
    خواهش میکنم سریع جواب بدین
    1. تصویر کاربر علی جمعه ۲۰ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش)
      دکتر پدرم خیلی هم تعریق دارن ب خصوص شبها همیشه گرمشونه و عرق سرد میکنن
      علت چیه؟ربط داره؟؟؟
    2. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۲۰ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش)
      اگر منظور شما از pse همان PSA است که پایین بودنش هیچ مساله ای ندارذ
    3. تصویر کاربر علی جمعه ۲۰ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش)
      بله ببخشید منظورم همون بود اخه ازمایشگاه گفته تکرار شه منفیه
      منفی بودنشم مشکلی نداره؟
      پدرم خیلیم تعریق شبانه دارن
    4. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۲۰ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش)
      خیر
    5. تصویر کاربر علی جمعه ۲۰ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش)
      خیلی ممنونم اقای دکتر ممنونم
    6. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق شنبه ۲۱ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش)
      خواهش😊
    7. نمایش سایر 5 پاسخ
  • تصویر کاربر کیمیا یکشنبه ۱ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 856 مشاهده پرسش
    با سلام
    ببخشید من پدرم خارج از ایران ساکن هستند ،
    ایشون چندروز پیش به علت تب و لرز و سردرد شدید که ما فکر میکردیم از علایم انفولانزا باشه ، راهی بیمارستان شدند ، بعد از کلی آزمایشات و عکس برداری ، متوجه شدند که عفونتی در خونشون هست که psr خونشون ۲۳ بود ، و تعداد گلبول های خون نصف شده بود ، بعد از انجام ازمایشات و مجدد و استفاده از آنتی بیوتیک های وریدی خداروشکر psr خون به ۳ رسیده و گلبول ها به حالت نرمال برگشته ، اما psa خیلی بالاست و عددش ۵۰ .میخواستم بدونم ممکنه این عفونت داخل پروستات بوده باشه ؟ حال عمومیشون خوبه ، فقط چندین ساله که مشکل تکرر ادرار در شب و دارند ،
    ممنون از پاسخگوییتون
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق یکشنبه ۱ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش)
      سلام،بله،امکان دارد
      ۳ هفته انتی بیوتیک مصرف کنید و مجددا PSA را چک کنید
  • تصویر کاربر مهدی یکشنبه ۱ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 272 مشاهده پرسش
    سلام .چند وقتی در زیر شکم احساس درد ودر مثانه وقتی ادرار رو نگه میدارم سوزش دارم .ولی درموقع ادرار سوزش ادرار ندارم میخاستم علت را بدونم .با تشکر .آیا نیازی به آزمایش psaهست.ممنون
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق یکشنبه ۱ اردیبهشت ۹۸( 4 سال پیش)
      سلام،سن خود را بفرمایید
      غیر از سوزش علامت ادراری دیگری ندارید؟
  • تصویر کاربر برخورداری چهارشنبه ۲۸ فروردین ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 638 مشاهده پرسش
    سلام، چند وقتیه متوجه بیماری پروستات پدر شدیم (از طریق آزمایش های مختلف)
    گفته شده که به استخوان رسیده،
    اجازه بفرمایید اسکن جواب آزمایش ها را ارائه کنم، در صورت امید به درمان، پدر را از قم جهت ویزیت بیاورم....
    ممنونم
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق چهارشنبه ۲۸ فروردین ۹۸( 4 سال پیش)
      سلام،با توجه به درگیری استخوان درمان قطعی ندارد اما با هورمون درمانی میتوان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد
درحال دریافت اطلاعات
پرسش از دکتر