دفع سنگ کلیه فوری و قطعی

آخرین بروزرسانی: 4 اسفند 1402

در این مقاله می خوانید
سنگ‌های کلیه از کریستاله شدن مواد معدنی در کلیه ساخته میشوند. وجود این سنگها در مجاری ادراری میتواند دردهای ملایم تا نسبتا شدیدی را بهمراه داشته باشد. بسیاری از این سنگها را میتوان در خانه دفع کرد، اما بعضی از آنها نیاز به جراحی سنگ کلیه دارند. در نتیجه اولین کار مراجعه به یک متخصص کلیه است تا اندازه و نوع سنگ مشخص شود.

درمان درد سنگ کلیه فوری

بهترین دارو برای درمان درد سنگ کلیه فوری در منزل تا زمان دفع سنگ استفاده از شیاف دیکلوفناک است (بدون نسخه). زیر در هر حال تا زمان دفع سنگ چه به صورت طبیعی درد وجود دارد. 
برای اطلاع از راه های دفع سریع سنگ از حالب میتوانید به لینک زیر مراجعه کنید:

درمان فوری سنگ کلیه

دفع سریع سنگ کلیه با استفاده از روش زیر:

از کجا بفمیم سنگ کلیه دفع شده

در غالب موارد شخص متوجه دفع سنگ میشود اما این امکان هم وجود دارد که دفع سنگ بدون آن که علامتی در بیمار ایجاد کند انجام شود. از علائم دفع شدن سنگ می‌توان به کاهش درد و سوزش بیمار، کاهش کراتینین در آزمایش خون و رفع ورم کلیه (هیدرونفروز) در سونوگرافی اشاره کرد. توجه به این نکته ضروری است که علائم سنگ مانند درد، تهوع و سوزش ادرار بیشتر در حین حرکت و جابجایی سنگ در طول لوله حالب (مجرای بین کلیه و مثانه) ایجاد میشود.

با استناد به این مساله که شخص علامت فیزیکی ندارد و درد وی بهبود یافته است نمیتوان با اطمینان ۱۰۰٪ گفت که سنگ دفع شده است بنابراین بهتر است دفع کامل و قطعی سنگ را با سونوگرافی اثبات کرد. در این روش از شما خواسته می شود داخل یک صافی ادرار کنید تا سنگ هایی که دفع می کنید مشخص شوند. این روش در آزمایشگاه انجام شده و با استفاده از اطلاعات به دست آمده، پزشک علت سنگ کلیه شما را پیدا کرده و برای پیشگیری از سنگ سازی بیش تر اقدام می کند.

علائم سنگ کلیه

سنگ کلیه علائمی از خود نشان نمی دهد تا زمانی که سنگ در کلیه جا به جا شود یا وارد مجرایی شود که کلیه را به مثانه وصل کرده است. علائمی که ممکن است آن لحظه در فرد پدیدار شوند، به شرح زیر است:

درمان فوری سنگ کلیه در منزل

درمان و انتخاب روش دفع سنگ کلیه با توجه به علت ایجاد آن و نوع سنگ متفاوت است. در ادامه به روش های مختلف درمان سنگ کلیه میپردازیم:

دفع سنگ کلیه کوچک با علائم کم

بیش تر سنگ کلیه ها نیاز به درمان تهاجمی نداشته و با روش های زیر از لوله ی حالب رد شده و از طریق ادرار دفع میشوند:

1_ دفع سنگ کلیه با نوشیدن آب

نوشیدن میزان  8 الی 9  لیتر آب در روز به پاکسازی دستگاه ادرار شما کمک می کند. نوشیدن مقدار کافی آب به شفاف شدن ادرار کمک می کند، مگر اینکه پزشک توصیه ای غیر از این بکند.

2_ دفع سنگ کلیه اب دارو

دفع سنگ کلیه ی ریز کمی احساس ناراحتی به دنبال دارد. برای تسکین درد حاصل از آن می توانید طبق دستور پزشک از مسکن هایی مثل ایبوپروفن (ادویل، موترین آی بی و غیره)، استامینوفن (تایلنول و غیره) یا ناپروکسن سدیم (آلیو) استفاده کنید.

ممکن است پزشک دارویی جهت رد شدن سنگ برای شما تجویز کند. این دارو با عنوان مسدودکننده های آلفا شناخته شده و به شل شدن ماهیچه های مثانه و عبور سنگ با سرعت و بدون دلیل کمک می کند.

درمان سنگ کلیه بزرگ

سنگ های بزرگ را به دلیل اندازه، خطر خونریزی، عفونت و آسیب کلیه نمی توان با روش های بالا خارج کرد. برای خارج کردن این سنگ ها نیاز به یکی از راه های زیر است:

1_ سنگ شکنی برون اندامی

برای شکستن برخی از سنگ ها، با توجه به اندازه و محل قرار گرفتنشان، پزشک سنگ شکنی برون اندامی را تجویز می کند.

در این روش امواج صوتی به تولید لرزش های قوی پرداخته و سنگ ها را آنقدر خرد می کنند که از راه ادرار دفع شوند. کل فرآیند از 45 تا 60 دقیقه طول کشیده و به خاطر درد کمی که ایجاد می کند، از قبل به شما داروی مسکن یا بیهوشی داده می شود.

سنگ شکنی برون اندامی، معمولا باعث جمع شدن خون در ادرار، کوفتگی کمر و شکم و خونریزی دور کلیه و نواحی اطراف شده و با عبور سنگ ها از مجرای ادرار درد کمی حس می شود. اما چه افرادی نمی توانند از ESWL استفاده کنند؟

سنگ شکن برون اندامی EWSL

  • افرادی که دچار عفونت حاد ادراری هستند.
  • افرادی که مشکلات انعقادی دارند.
  • وجود انسداد زیر سنگ ادراری دارند.
  • افراد باردار (حامله)

2_ خارج کردن سنگ ها با سنگ شکن درون اندامی

برای خارج کردن سنگ های کوچک داخل کلیه یا مجرای ادرار، پزشک لوله ای باریک و روشن که مجهز به دوربین است وارد مجرای ادرار کرده و به سمت مثانه و سپس نقطه ی خروج ادرار می برد.

زمانی که اسکوپ در جای معین قرار گرفت، پزشک با وسایل مخصوص سنگ را بسیار خرد کرده و برای عبور از مجرای ادرار آماده می کند. برای تسکین ورم و درمان سریع، احتمالا پزشک لوله باریک دیگری به نام استنت در خروجی ادرار کار می گذارد. در این عمل از بیهوشی موضعی یا کامل استفاده می شود.

در صورت نیاز به سنگ شکن در حین بارداری، گزینه انتخابی سنگ شکن درون اندامی می باشد. سنگ شکن برون اندامی دارای آثار سو بر جنین بوده و حین بارداری نباید از آن استفاده کرد.

3_ درمان سنگ کلیه با جراحی

در طی پروسه ای به نام نفرولیتوتومی، برش کوچکی در کمر زده شده و تلسکوپ و وسایل مخصوص برای خارج کردن سنگ وارد کمر می شوند. برای این عمل از بیهوشی معمول استفاده شده و یکی دو روز فرد در بیمارستان می ماند تا بهتر شود. در صورتیکه روش قبلی یعنی ESWL موفقیت آمیز نباشد، پزشک از این روش استفاده می کند.

4_ جراحی غدد پاراتیروئید

بعضی از سنگ های کلسیم فسفرات به دلیل فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید ساخته می شوند. این غدد در چهار گوشه غده تیروئید قرار دارند. هر گاه این غدد بیش از اندازه هورمون پاراتیروئید ترشح کنند، سطح کلسیم بالا رفته و در نتیجه سنگ کلیه به وجود می آید.

گاهی با به وجود آمدن تومور خوش خیم و کوچکی در یکی از غده های پاراتیروئید، یا وضعیت دیگری که منجر به تولید این هورمون شود، این عارضه ایجاد می شود. با متوقف کردن رشد غده، از شکل گیری سنگ کلیه جلوگیری می شود. ممکن است پزشک دارویی جهت کنترل میزان ترشحات این هورمون تجویز کند.

درمان فوری سنگ کلیه در خانه 

علت ایجاد سنگ کلیه

سنگ کلیه علت دقیق و مشخصی ندارد، البته برخی از عوامل، خطر ابتلا به آن را افزایش می دهند. هر گاه میزان مواد کریستالی ادرار، بیش از اندازه ای باشد که مایع درون ادرار می تواند در خود حل کند، سنگ کلیه شکل می گیرد. همچنین ممکن است ادرار فاقد موادی باشد که از چسبیدن کریستال ها به همدیگر پیشگیری می کنند، بنابراین محیطی مناسب جهت پیدایش سنگ فراهم می شود.

دلایل بروز انواع سنگ های کلیه

دلایل بروز انواع سنگ های کلیه

1_ سنگ کلسیم

  • دفع کلسیم در ادرار بیش از ٤ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در طی شبانه روز
  • افزایش دفع کلسیم ادراری بدلیل مصرف زیاد ویتامین D
  • تیروئید پرکار
  • کمبود سیترات در ادرار
  • پایین بودن pH ادرار ( ادرار اسیدی)
  • مصرف کورتون
  • افزایش دفع اگزالات ادراری

2_ سنگ اسید اوریک

عامل اصلی ایجاد سنگ اسید اوریکی، کاهش ادرار اسیدی است. از دلایل ایجاد ادرار اسیدی می توان به اضافه وزن، بیماری‌های متابولیکی افزایش دهنده اوره خون، بدخیمی‌ های خونی، داروهای افزایش دهنده سطح اسید اوریک خون و کمبود حجم ادرار اشاره کرد.

3_ سنگ سیستئینی

دلیل عمده افزایش سیستئین ادرار توارث (انتقال ژنتیکی) است. از سایر دلائل می توان به اسیدی بودن ادرار و کاهش حجم ادراری اشاره کرد.

4_ سنگ عفونی

سنگ عفونی حدود 5 الی 15 درصد سنگ ادراری را تشکیل داده و غالبا از جنس منیزیم، آمونیوم و فسفات است. به دلیل اینکه عامل زمینه‌ای اصلی در تشکیل این سنگ وجود عفونت ادراری است، احتمال بروز این این نوع سنگ در خانم ها ٢ برابر آقایان است.

از سایر عوامل خطر برای ایجاد این سنگ می توان به سن بالا، بچه‌های نارس،کودکان با اختلال مجاری ادراری، انسداد مجاری ادراری ، دیابت یا ناهنجاریی نخاعی اشاره کرد.

روش های تشخیص وجود سنگ کلیه

برای تشخیص سنگ کلیه پزشک از روش های زیر استفاده می کند:

1_ آزمایش خون

آزمایش خون نشان می دهد که میزان کلسیم یا اسیداوریک خون شما چقدر بوده و آیا بیش از اندازه است یا خیر. نتایج آزمایش خون، سلامت کلی کلیه ها را نشان داده و به پزشک کمک می کند دیگر مشکلات احتمالی را در شما بررسی کند.

ادرار خونی

2_ آزمایش ادرار

 آزمایش ادرار 24 ساعته، وجود بیش از حد مواد معدنی سنگ ساز یا کم بودن مواد پیشگیری از سنگ سازی را نشان می دهد. برای انجام این آزمایش، پزشک از شما می خواهد نمونه ادرار خود را در دو روز متوالی جمع آوری کنید.

3_ تصویربرداری

عکسبرداری معمولا سنگ کلیه داخل مجرای ادرار را نشان می دهد. انواع عکسبرداری شامل عکس ساده از زیر شکم (که احتمال نشان ندادن سنگ های بسیار ریز را دارد) و CT ها یا پرتونگاری کامپیوتری پر سرعت بوده که سنگ های ریز را هم نشان می دهند.

روش های دیگر شامل سونوگرافی، اوروگرافی درون وریدی (یک آزمایش غیر تهاجمی که طی آن رنگ به رگ های دست تزریق شده و سپس تصویربرداری می شود)  و CT گرفتن (رنگ در طول کلیه ها و مثانه حرکت می کند) است.

اضافه وزن و سنگ کلیه

عوامل خطرزا در ایجاد سنگ کلیه

  • اضافه وزن و چاقی
  • مصرف کم مایعات
  • مصرف زیاد نمک، کربوهیدرات و پروتئین
  • مشاغلی که با گرمای زیاد سر و کار دارند.
  • بیماری های متابولیک
  • پرکاری غدد پاراتیروئید
  • افزایش دفع کلسیم یا اسیداوریک در ادرار
  • مصرف بعضی از داروها مخصوصا استفاده طولانی دراز مدت از داروهای کورتونی
  • بیماری های مزمن روده یا جراحی های تغییر دهنده طول روده
  • عفونت های مکرر سیستم ادراری
  • وجود تنگی و تغییرات اناتومیک سیستم ادراری
  • بارداری

سنگ کلیه در کودکان

سنگ کلیه در کودکان پدیده ای کمیاب اما پر اهمیت است. بروز سنگ کلیه در کودکان نیازمند ارزیابی کامل شامل شرح حال خانوادگی، بررسی رژیم غذایی، بررسی کامل کریستال های ادراری و ادرار بیست و چهار ساعته، بررسی متابولیک و در نهایت آنالیز و بررسی جنس سنگ می باشد.

⚠توجه : نیازیدها داروهای مناسبی برای دفع سنگ کلیه در کودکان می باشند.

درمان سنگ کلیه با اندازه های مختلف

پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه

 اصول کلی پیشگیری، که بروز انواع سنگ های ادراری را تا حد زیادی کاهش میدهد، عبارت است از:

  • مصرف مایعات را افزایش دهید. روزی 2.5 تا 3 لیتر مایعات بنوشید، تا حداقل ۲ لیتر دفع ادرار داشته باشید.
  • مصرف نمک، شکر، نوشابه و چای را کاهش دهید.
  • مصرف پروتئین را به کمتر از ۶۰ گرم در روز محدود کنید.
  • از مواد غذایی که ادرار را اسیدی می کنند مانند مخلوط آب و آبلیمو، آب آلو و ویتامین C (به استثنا سنگ های اسید اوریکی) استفاده کنید.
  • بر اساس جنس سنگتان رژیم غذایی را پیروی کنید.
  • محدودیت مصرف ميوه جات و سبزیجات برگ‌دار سبز (توت فرنگی، چغندر، لوبیا، کلم، سیب و انگور) و محدودیت مصرف آجیل و بادام زمینی
  • فعالیت جسمانی خود را افزایش دهید و از بی‌ حرکتی طولانی مدت اجتناب کنید.

احتمال بروز سنگ کلی در مردان و زنان چقدر است؟

احتمال بروز سنگ کلیه در طول زندگی بین ١0 تا ١5% است و بستگی به جنس، نژاد و محل زندگی دارد. احتمال ایجاد سنگ کلیه در مردان 2 الی 3 برابر زنان است. هر چند مطالعات جدید ارولوژی نشان میدهند که بروز سنگ کلیه در بانوان افزایش یافته و این اختلاف در حال کم شدن است. باید گفت بروز سنگ کلیه در قبل از ٢٠ سالگی نادر و بیشترین احتمال بروز آن در دهه ٦-٤ زندگی است. در این نوشتار به بررسی علائم، علت و روش های درمان و دفع سنگ کلیه می پردازیم.

دکتر شهریار ناطق جراح و متخصص کلیه و متخصص ارولوژی

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.

به اشتراک گذاری

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

پاسخ های ارایه شده اعم از تشخیصی و درمانی توصیه های کلی بوده شما را از مراجعه به پزشک معالجتان بی نیاز نمی کند و طبق قوانین امکان تجویز دارو وجود ندارد.  

پیگیری سوال قبل

برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم
  • تصویر کاربر طاها یکشنبه ۱۶ خرداد ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 761 مشاهده پرسش
    سلام سونو انجام دادم سنگ به اندازه 10 میل نشون داد برای دفع سنگ چه کار باید انجام بدهم
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق یکشنبه ۱۶ خرداد ۰( 2 سال پیش)
      سلام بهترین کار سنگ شکن برون اندامی هست
  • تصویر کاربر ابوالفضل یکشنبه ۱۶ خرداد ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 421 مشاهده پرسش
    سلام مادرم سنگ ۱۳ میلی دارد سمت چپ و سفت و جای بدی قرار دارد ایا بدون سنگ شکن با دارو دفع میشود خواهشمندم راهنمایی کنید
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق یکشنبه ۱۶ خرداد ۰( 2 سال پیش)
      سلام بسیار بعید است
  • تصویر کاربر یوسفیان یکشنبه ۱۶ خرداد ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 507 مشاهده پرسش
    آقایی هستم 47 ساله قد 188 وزن 110 حدود 2 سال هست میزان کراتینین خونم بین 1/4 و 1/7 متغیر هست ولی سایر موارد آزمایشی اعم از اوره - اسید اوریک - پتاسیم - سدیم ... همه نرمال هستش و آزمایش ادرار و کشت ادرار نیز نرمال بوده . دارو نیز آلوپرینول و نفروویت مصرف می کنم.
    بنظر جنابعالی چکار کنم کراتین خونم همیشه نرمال بمونه ممنونم
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق یکشنبه ۱۶ خرداد ۰( 2 سال پیش)
      سلام تغییر سبک‌زندگی و رژیم غذایی
  • تصویر کاربر زهرا شنبه ۱۵ خرداد ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 679 مشاهده پرسش
    سلام دکتر
    کلیه های من سنگ ساز هستن و چند سال پیش یک بار هم عمل لیزر انجام‌دادم،حدود یک ماه پیش سونو دادم ک گفت دوتا سنگ پنج میل در کلیه راستم دارم، از پنج روز پیش پهلو درد دارم که این درد از دیروز تاوحالا به مثانه کشیده شده و مثانم ورم کرده ولی دفع ادرار دارم،خیلی درد دارم میترسم سنگ دفع نش و کلیه رو از کار بندازه لطفا راهنماییم کنید
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق شنبه ۱۵ خرداد ۰( 2 سال پیش)
      سلام به پزشک مراجعه کنید و دارو مصرف کنید
  • تصویر کاربر فاطمه جمعه ۱۴ خرداد ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 278 مشاهده پرسش
    سلام اقای دکتر... بنده19سال دارم وطی درد های متعدد به پزشک مراجعه کردم وفهمیدم یک سنگ 9میلی در کلیه سمت چب وجودداره.... پزشک به ماگفت جز محالات هست که در حالب بتونه حرکت کنه وبه ما پیشنهاد عمل دادن... باز سونوگرافی کردیم وبا کمال تعجب پزشک گفت از کلیه حرکت کرده ودر شش سانتی مثانه هست..... به نظر شما چیکار کنیم...؟؟؟... میتونه دفع بشه
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۱۴ خرداد ۰( 2 سال پیش)
      سلام در صورتیکه ورم کلیه زیاد نیست دارو مصرف کنیم
  • تصویر کاربر محمدرضا چهارشنبه ۱۱ فروردین ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 685 مشاهده پرسش
    سلام آقای دکتر من آقای محمد رضا هستم و در کلیه سمت چپ یک سنگ به اندازه 12میلی دارم یک بار سنگ شکن از روی کلیه دارم اول 18میلی بود الان دوازده است چجوری باید دفعش کنم
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق چهارشنبه ۱۱ فروردین ۰( 2 سال پیش)
      سلام مجددا سنگ شکن کنید و پس از آن دارو مصرف کنید
  • تصویر کاربر رحیم سه شنبه ۱۰ فروردین ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 314 مشاهده پرسش
    سلام من خیلی وقته سنگ کلیه دارم چندسال قبل رفتم کرمان سنوگرفتم گفتن ک شمایک کلیه داری و کلیه دیگرت خیلی کوچیکه برعثرضربه رشت نکرده و کلیه ات سنگ داره سنگ شکن کردم بازم نشدالان سنوگرفتم میگه دکترک ورم داره سنگم داره حالا چیکار کنم راهنمایم کنیدمتاهلم 39سالمه باچهارتافرزند
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق سه شنبه ۱۰ فروردین ۰( 2 سال پیش)
      سلام لطفا برای ویزیت آنلاین اقدام کنید
  • تصویر کاربر نسرین یکشنبه ۸ فروردین ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 761 مشاهده پرسش
    سلام آقای دکترمن خانم ۵۶ساله هستم توی سونو مشخص شده که کلیه سمت چپم سنگ ۷میلی داره آیااحتمال دفع بدون عمل داره
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق یکشنبه ۸ فروردین ۰( 2 سال پیش)
      سلام بله
  • تصویر کاربر یونس شنبه ۷ فروردین ۰( 3 سال پیش) تعداد بازدید: 339 مشاهده پرسش
    باسلام وتبریک سال نو۲۰ساله سنگ کلیه دارم چندین با سنگ شکنی کردم ازسال۹۳ چهاربارسنگ شکنی کردم جواب نداده دردی ندارم گاها یکی دوروز درد میکنه بعد خوب میشه سونوگرفتم تقدیم میکنم
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق شنبه ۷ فروردین ۰( 3 سال پیش)
      سلام این برگه آزمایش ادرار هست نه سونوگرافی
  • تصویر کاربر حسین سه شنبه ۳ فروردین ۰( 3 سال پیش) تعداد بازدید: 739 مشاهده پرسش
    سلام. بنده آقای 40 ساله هستم. سابقه ی سنگ کلیه دارم که 3مرتبه سنگ شکن کرده ام به دلیل بزرگیه سنگ. دوروز پیش کلیه راست به شدت درد گرفت. بعد از دریافت مسکن دربیمارستان سنوانجام دادم وسنگ به اندازه ی 15میلیمتر مشاهده شد باتوجه به اینکه سنگ های بنده کلسیمی هستن وبسیار محکم. سوال بنده این است آیا ممکن است به طور معمول دفع شود یا باید برای سنگ شکن دومرتبه مراجعه داشته باشم. باتشکر
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق سه شنبه ۳ فروردین ۰( 3 سال پیش)
      سلام احتمال دفع سنگ با این اندازه بسیار کم است
درحال دریافت اطلاعات
پرسش از دکتر