اپیدیدیمیت بیماری التهاب اپی دیدیم و بیضه

یکی از اندام های کمتر شناخته شده مردان، اپیدیدیم است که به التهاب آن بیماری اپیدیدیمیت گفته می شود. در این مقاله با هم میخوانیم که اپی دیدیم کجاست و چگونه بیمار می شود.

اپیدیدیم چیست؟

اپیدیدیم یک لوله طولانی و کویل مانند است که اسپرم را ذخیره کرده و آن را از بیضه ها خارج می کند. این لوله به شکل خمیده و خاصی در ناحیه پشتی از هر بیضه دیده می شود و شامل سه بخش اصلی است؛ سر ، بدنه و دم. اپیدیدیم شباهت زیادی به بیضه ها دارد با این تفاوت که کوچک تر است و همچنین لوله ها بزرگتر بوده و غلظت و تراکم درونی آن ها کمتر است.

در کنار بخش بالایی بیضه ها سر اصلی لوله اپیدیدیم قرار دارد که اسپرم را در خود نگه می دارد تا زمانی که به آن نیاز شود. بدنه اپیدیدیم در امتداد آن قرار دارد که یک لوله طولانی، پیچ در پیچ و خاص است و اسپرم در آن رشد می یابد. این پروسه معمولا یک هفته به طول می انجامد. در نهایت بخش نهایی اپیدیدیم وجود دارد که به مجرای انحرافی متصل است. اسپرم از اینجا به مرحله نهایی رفته و آماده انزال خواهد بود.

بیماری اپیدیدیمیت چیست؟

اپیدیدیمیت یک بیماری التهابی در لوله کویلی اپیدیدیم در ناحیه پشت بیضه ها است که مسئولیت حمل اسپرم را بر عهده دارد. آقایان در هر گروه سنی ممکن است با بیماری اپیدیدیمیت مواجه شوند. 

اپیدیدیمیت اکثر اوقات توسط عفونت های باکتریایی از قبیل عفونت های انتقالی جنسی نظیر سوزاک یا کلامیدیا انتقال پیدا می کند. گاهی اوقات یک بیضه ملتهب می شود که به آن اپیدیدیمو اُرکیتیس ( epididymo-orchitis ) می گویند.

علائم اپیدیدیمیت چه هستند؟

علائم و علائم بیماری اپیدیدیمیت شامل موارد زیر هستند:

• کیسه بیضه متورم ، قرمز یا گرم
• درد و حساسیت بیضه ، معمولا از یک طرف ، که گاهی اوقات به تدریج بروز می کند
• ادرار دردناک یا نیاز فوری یا مکرر به ادرار کردن
• ترشح از آلت تناسلی مرد
• درد یا ناراحتی در ناحیه تحتانی شکم یا لگن
• خون در مایع منی
• گاهی اوقات تب

اپیدیدیمیت مزمن

اپیدیدیمیت که بیش از شش هفته طول بکشد یا عود مجدد داشته باشد ، از نوع مزمن محسوب می شود. علائم بیماری اپیدیدیمیت مزمن ممکن است به تدریج ظاهر شوند. بعضی اوقات علت اپیدیدیمیت مزمن مشخص نمی شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم

هرگز درد یا تورم کیسه بیضه ها را نادیده نگیرید ، چرا که می تواند به دلیل برخی از شرایط و مشکلات پیش زمینه ایجاد شود. برخی از آنها برای جلوگیری از آسیب دائمی نیاز به درمان فوری دارند.

اگر درد کیسه بیضه ها شدید است ، به اورژانس مراجعه کنید. اگر از آلت شما مایعاتی ترشح می شوند و یا در حین ادرار کردن درد دارید حتما به یک پزشک مراجعه کنید.

علل بروز اپیدیدیمیت

از جمله علل اپیدیدیمیت می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• عفونت های انتقالی جنسی: سوزاک و کلامیدیا شایعترین علل اپیدیدیمیت در مردان جوان و دارای فعالیت جنسی هستند.
• سایر عفونت ها: باکتری های دستگاه ادراری یا عفونت پروستات ممکن است از محل آلوده به اپیدیدیم گسترش یابند. همچنین ، عفونت های ویروسی ، مانند ویروس اوریون ، می تواند منجر به اپیدیدیمیت شود.
• ادرار در اپیدیدیمیس (اپیدیدیمیت شیمیایی): این حالت هنگامی اتفاق می افتد که ادرار به سمت عقب به داخل اپیدیدیم جریان یابد ، احتمالا این مشکل به دلیل بلند شدن یا فشار شدید به وجود می آید.
•  ضربه: آسیب رسیدن به کشاله ران می تواند باعث اپیدیدیمیت شود.
•  بیماری سل: به ندرت ممکن است اپیدیدیمیت ناشی از عفونت سل باشد.

فاکتور های ریسکی

برخی از رفتار های جنسی که می توانند منجر به بروز عفونت های انتقالی جنسی شوند و ریسک اپیدیدیمیت جنسی را افزایش می دهند:

• داشتن رابطه جنسی با فردی که عفونت انتقالی جنسی داشته باشد
• داشتن رابطه جنسی بدون کاندوم
• تاریخچه عفونت های انتقالی جنسی

فاکتورهای ریسکی برای اپیدیدیمیت غیر جنسی

• داشتن سابقه عفونت های پروستات یا مجاری ادرار
• داشتن سابقه پروسه های درمانی که بر مجرای ادراری اثر داشته اند. به عنوان مثال وارد شدن کاتتر به داخل آلت تناسلی
• داشتن آلت تناسلی ختنه نشده و یا غیر عادی بودن مجرای ادراری افراد
• بزرگ شدن پروستات ،  که ریسک عفونت های مثانه و اپیدیدیمیت را بالا می برد.

عوارض جانبی التهاب اپی دیدیم

از جمله عوارض جانبی اپیدیدیمیت می توان موارد زیر را معرفی کرد:

•  عفونت پر از چرک یا همان آبسه در کیسه بیضه ها
• اپیدیدیمو اُرکیتیس ( epididymo-orchitis ) ، در صورتی که عفونت به بیضه ها برسد.

چگونه از اپیدیدمیت پیشگیری کنیم؟

برای پیشگیری بهترین راه داشتن رابطه جنسی امن و محافظت شده است تا بدین ترتیب به اپیدیدیمیت مبتلا نشوید.

اگر عفونت های مجاری ادرار به شکل مکرر در بدن شما پدیدار می شوند و یا دیگر فاکتور های ریسکی اپیدیدیمیت را دارید ، پزشک شما می تواند راه هایی را جهت پیشگیری از بروز آن ارائه کنند.

تشخیص التهاب اپیدیدیم

پزشک شما به معاینه کشاله ران و بیضه های بزرگ شده در طرف مبتلا می پردازد تا غدد لنفاوی بزرگ شده را مشاهده کند. پزشک شما همچنین ممکن است معاینه ناحیه مقعد را انجام دهد تا بزرگ شدن یا حساسیت پروستات را بررسی کند.

آزمایشاتی که ممکن است پزشک توصیه کند شامل موارد زیر می شوند:

• غربالگری عفونت های جنسی: یک لوله باریک در انتهای آلت تناسلی شما وارد می شود تا نمونه ای از ترشحات از مجرای ادرار شما بدست آید. نمونه در آزمایشگاه برای سوزاک و کلامیدیا آزمایش خواهد شد.
•  آزمایش ادرار و خون: نمونه ادرار و خون شما مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد تا هر گونه مورد غیر عادی تشخیص داده شود.
• سونوگرافی: این آزمایش تصویربرداری ممکن است برای رد کردن احتمال پیچ خوردگی بیضه استفاده شود. سونوگرافی با داپلر رنگی می تواند مشخص کند آیا جریان خون به بیضه شما پایین تر از حد طبیعی است – که این مورد نشان دهنده پیچ خوردگی به حساب می آید – یا بالاتر از حد طبیعی است ، که این موضوع به تایید تشخیص اپیدیدیمیت کمک می کند.

درمان التهاب اپی دیدیم

برای درمان اپیدیدیمیتیس باکتریایی و اپیدیدیمو اُرکیتیس ( epididymo-orchitis ) به آنتی بیوتیک ها نیاز است. اگر دلیل بروز عفونت باکتریایی ، عفونت های انتقالی از رابطه جنسی باشد ، شریک جنسی شما نیز باید درمان شود.

دوره کامل تجویزی مصرف آنتی بیوتیک ها را که پزشک برایتان تجویز کرده است را طی کنید ، حتی اگر علائم از بین بروند باید اطمینان حاصل شود که عفونت رفع شده است.

حدود ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از شروع مصرف آنتی بیوتیک ها بهبود در وضعیت شما آغاز می شود. استراحت، استفاده از ساپورت برای کیسه بیضه ها، استفاده از بسته های کمپرس یخ و مسکن ها به کاهش درد کمک می کند. پزشک شما پیشنهاد می کند چندی بعد جهت معاینه دوباره به مطب مراجعه نمایید.

عمل جراحی

اگر آبسه در سطح کیسه بیضه ایجاد شده باشد باید به کمک عمل جراحی آن را تخلیه کنید. گاهی اوقات باید کل بخش های اپیدیدیمیت باید به شکل عمل جراحی برداشته شود. به این پروسه درمانی اپیدیدیمکتومی می گویند.

همچنین اگر مشکل اپیدیدیمیت بنا به دلیل مشکلات فیزیکی و غیر نرمال ایجاد شده باشد ممکن است عمل جراحی گزینه پیشنهادی پزشک شما باشد. 

درمان های خانگی التهاب اپی دیدیم

اپیدیدیمیتیس معمولا منجر به بروز درد شدیدی در آقایان می شود. برای کم کردن این درد و ناراحتی:

• در تخت خواب استراحت کنید
• جوری دراز بکشید که کیسه بیضه ها در حالت ارتفاع قرار گیرد
• از بسته های سرد و یخ برای کیسه بیضه ها استفاده کنید تا نقش مسکن را داشته باشد
• از نگه دارنده ها و ساپورت ورزشی استفاده کنید
• از بلند کردن اجسام سنگین اجتناب کنید.

دکتر شهریار ناطق جراح کلیه و متخصص ارولوژی

برای پرسش از دکتر بر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.