بیماری کلیه نعل اسبی یک عارضه مادرزادی است. در این مقاله شرح می دهیم که کلیه نعل اسبی چه مشکلاتی را ایجاد می کند و فرد دچار به این نقیضه احتیاج به چه مراقبت هایی دارد.
کلیه نعل اسبی در کودکان
زمانی که دو کلیه در ناحیه پایینی خود به هم متصل شده و به شکل حرف U در انگلیسی در می آیند، فرد با مشکل کلیه نعل اسبی مواجه است. به این مشکل فیوژن کلیه هم گفته می شود.
این مشکل زمانی به وجود می آید که نوزاد در شکم مادر در حال رشد است و کلیه ها در حال قرار گرفتن در جای اصلی خود هستند. کلیه نعل اسبی مشکلی است که شاید به تنهایی و یا به همراه بیماری های دیگر به وجود بیاید.
علت ایجاد کلیه نعلی شکل در نوزاد
محققان علت اصلی به وجود آمدن کلیه نعل اسبی در کودکان را دقیقا نمیدانند. اما احتمال ارتباط آن با کروموزوم ها وجود دارد. کلیه نعل اسبی ممکن است در کنار برخی مشکلات ژنتیکی دیگر نظیر سندروم ادواردز یا سندروم ترنر به وجود بیاید.
مراقبت از کلیه نعل اسبی
بسیاری از والدین پس از فهمیدن مشکل فرزندشان، به دنبال توصیه هایی برای زندگی راحت با کلیه نعلی شکل هستند.
کلیه کودکانی که با مشکل کلیه نعل اسبی مواجه هستند در معرض آسیب قرار دارد. دلیل این موضوع نیز آن است که کلیه های به هم چسبیده معمولا در بخش پایین تری از بدن فرد قرار داشته و متمایل به جلو هستند.
کودکی که مشکل کلیه نعل اسبی دارد ممکن است نتواند در ورزش هایی که با تماس بدنی همراه هستند شرکت کند. پزشک کودک شما ممکن است بخواهد کودک از کش های خاصی استفاده کند و آن ها را در حین ورزش یا فعالیت های خاص دور کمر خود قرار دهد.
کلیه نعل اسبی و معافیت سربازی
بر اساس بند ۱۲ ماده ۳۹ آیین نامه معافیت پزشکی ناشی از بیماریهای دستگاه ادراری تناسلی، افراد دچار کلیه نعل اسبی، مشمول معافیت سربازی می گردند.
علائم کلیه نعل اسبی
در بیشتر موارد، کودک هیچ علائم خاصی ندارد. برخی کودکان ممکن است حالت تهوع یا درد در ناحیه شکم را تجربه کنند. همچنین این احتمال وجود دارد که کودک در کلیه های خود سنگ داشته باشد.
در این شرایط مواد معدنی و پروتئین ها در داخل کلیه به شکل سنگ در می آیند. ممکن است این سنگ ها در آینده مسیر انتقال ادرار در فرد را مسدود کنند.
در یک سوم موارد، کلیه نعل اسبی علائم خاصی را در بدن بیماران به وجود نمی آورد. اما بسیاری از کودکان مشکلات خاصی را تجربه می کنند. به عنوان مثال:
1_ عفونت ادراری به علت کلیه نعلی شکل
که می تواند منجر به بروز موارد زیر شود:
- تب
- ادرار با بوی بد
- نیاز به ادرار به شکل مکرر و اضطراری
- درد یا مشکلات دیگر هنگام ادرار کردن
- سنگ کلیه که می تواند باعث بروز موارد زیر شود:
- درد شدید در ناحیه پشت ، پهلو یا زیر شکم
- حالت تهوع یا استفراغ
- ادرار ابری یا خونین
- لرز
- تب
2_ هیدرونفروز کلیه بر اثر کلیه U شکل
هنگامی که چیزی مجاری ادراری را مسدود کرده و باعث تجمیع ادرار شود، کلیه ها متورم می شوند. علائم شامل موارد زیر می شوند:
- توده ای در شکم
- عدم به دست آوردن وزن کافی
- کاهش دفعات ادرار
3_ عفونت های مجاری ادراری
این عفونت ها می توانند در هر نقطه از سیستم ادراری شما ( که شامل کلیه ها ، یوریتر یا همان حالب، مثانه و مجرای خروج ادرار است) به وجود آیند. عفونت های مجاری ادراری بیشتر در مثانه افراد شایع هستند. به عفونتی که در مثانه افراد باشد سیستیت می گویند.
عفونت های درون مثانه ممکن است به بخش های بالاتر از سیستم ادراری یا کلیه ها نفوذ کنند. به عفونت مجرای ادراری که در کلیه ها باشد پیلونفریت یا پیلو می گویند.
چه چیزی عامل اصلی کلیه نعل اسبی است؟
هنوز کسی در این مورد اطلاعات دقیقی ندارد. برخی از محققان بر این باورند که علت اصلی بروز کلیه نعل اسبی، ژن کودک است.
این مشکل زمانی رخ می دهد که کودک مشکلات ژنتیکی خاصی داشته باشد. از جمله این موارد می توان به دو مورد زیر اشاره کرد:
- سندروم ترنر: مشکلی در دختران که منجر به کوتاه بودن غیر نرمال قد آن ها شده و مشکلاتی در تخمدان آنها ایجاد می کند.
- سندروم ادواردز: که به آن تریسومی ۱۸ نیز می گویند. در نتیجه این سندروم، سرعت رشد جنین در شکم مادر کند شده، وزن نوزاد در حین تولد کم می شود. همچنین ممکن است بیماری های جدی دیگری در اثر سندروم ادواردز به وجود بیایند.
تشخیص کلیه نعل اسبی در کودکان
پزشک مورد نظر از شما در مورد علائم کودک و تاریخچه سلامتی وی سوالاتی می پرسد. همچنین امکان دارد سوالاتی در مورد تاریخچه خانوادگی مطرح شوند. سپس کودک توسط پزشک معاینه خواهد شد. ممکن است به آزمایش های خاصی نیاز باشد. از جمله:
1_ سونوگرافی کلیه
این مورد یک آزمایش بدون درد است که از امواج صوتی و یک رایانه برای ایجاد تصاویری از بافت های بدن استفاده می کند. در طول آزمایش، پرستار یا پزشک، دستگاهی به نام مبدل را روی شکم در ناحیه کلیه حرکت می دهد. این دستگاه تصویری از کلیه را به یک صفحه رایانه ای می فرستد. در نهایت پزشک می تواند اندازه و شکل کلیه را مشاهده کند. وی می تواند سنگ های کلیه ، کیست یا سایر مشکلات را در بدن کودک مشاهده نماید.
2_ سیستروتوروگرام
نوعی اشعه ایکس است که تصاویری از مجاری ادراری تهیه می کند. یک لوله نازک و انعطاف پذیر در مجرای ادرار قرار می گیرد. این لوله ادرار را از مثانه به سمت خارج بدن تخلیه می کند. مثانه با ماده رنگی خاصی پر می شود. تصاویر پرتونگاری با پر شدن و خالی شدن مثانه گرفته می شوند. این تصاویر نشان می دهند که آیا جریان معکوس ادرار به مجرای ادرار و کلیه وجود دارد یا خیر.
3_ پیروگرام درون وریدی
این مورد نیز یک آزمایش تصویربرداری است که از اشعه ایکس برای مشاهده سیستم مجاری ادراری استفاده می کند. ماده رنگی به گونه ای در بدن تزریق می شود که بتوان دستگاه آزمایش را در بدن مشاهده کرد. آزمایش IVP میزان و مسیر جریان ادرار از طریق مجاری ادراری را نشان می دهد.
- آزمایش خون: این آزمایش چگونگی عملکرد کلیه ها را نشان می دهد.
- آزمایش ادرار: این آزمایش مواد شیمیایی موجود در ادرار و علائم عفونت را بررسی می کند.
درمان کلیه نعل اسبی در کودکان
این مشکل را نمی توان درمان کرد یا تغییری در شکل کلیه ها به وجود آورد. اما کودکانی که علائم خاصی را تجربه نمی کنند می توانند بدون هیچگونه درمانی به زندگی خود ادامه دهند. اگر کودک شما علائم یا مشکلات مرتبط داشته باشد، این موارد را می توان درمان کرد. در این زمینه ممکن است کودک به متخصصان خاصی ارجاع داده شود:
- پزشک متخصص درمان مشکلات مجاری ادراری و ناحیه تناسلی آقایان
- پزشکی که متخصص درمان مشکلات مرتبط با کلیه ها است
پروسه و نحوه درمان به علائم، سن و سلامت عمومی کودک بستگی دارد. همچنین میزان شدت و جدی بودن شرایط فرد نیز در نظر گرفته می شوند. با پزشک کودک خود در زمین ریسک ها، مزایا و عوارض جانبی احتمالی تمامی داروها صحبت کنید.
عوارض جانبی احتمالی کلیه نعل اسبی در کودک چه هستند؟
از هر ۳ کودکی که کلیه های نعل اسبی دارند، ۱ کودک در قلب و رگ های خونی، سیستم عصبی یا سیستم تناسلی ادراری خود مشکل دارند.
- هیدرونفروز: این مشکل مربوط به ورم کلیه ها است که در اثر تجمیع ادرار به وجود می آید. ممکن است به دلیل انسداد مجاری ادراری با مشکل هیدرونفروز مواجه شوید.
- تومور ویلمز. این تومور مربوط به کلیه است که می تواند در اوایل کودکی به وجود بیاید.
- سرطان کلیه. این مشکل در شرایطی به وجود می آید که سلول ها بدون کنترل در توده های کلیه رشد می کنند.
- بیماری کلیه پلیکیستیک. این بیماری باعث می شود بسیاری از کیسه های پر از مایعات (کیست) در کلیه ها تشکیل شوند.
- هیدروسفالی: این مورد به مایع اضافی روی مغز مرتبط است.
- اسپینا بیفیدا. نوعی نقص لوله عصبی است، جایی که بخشی از نخاع به طور غیر طبیعی در بدن تشکیل می شود.
امکان بروز مشکل کلیه نعل اسبی در کنار دیگر مشکلات نیز وجود دارد. از جمله این موارد می توان به مشکلات مربوط به قلب و رگ های خونی، سیستم گوارشی بدن و استخوان ها اشاره داشت.
دکتر شهریار ناطق، جراح کلیه و مجاری ادراری