احتباس ادراری، درمان و علائم

آخرین بروزرسانی: 18 اسفند 1401

در این مقاله می خوانید

مثانه ی شما مانند یک مخزن نگهداری مواد زائد است. زمانی که مثانه پر می شود، شما ادرار می کنید و مواد زائد از بدنتان خارج می شوند. احتباس ادراری وضعیتی است که در آن مثانه ی شما پس از ادرار کردن به طور کامل تخلیه نمی شود. احتباس ادراری،مردان و زنان را درگیر می کند و علت آن معمولاً انسداد، برخی از داروها و یا مشکلات عصبی می باشد.

احتباس ادراری چیست؟

احتباس ادراری مشکلی است که در آن مثانه ی شما در هنگام ادرار کردن به طور کامل تخلیه نمی شود. همانطور که گفتیم، مثانه ی شما مانند مخزن نگهداری ادرار عمل می کند. ادرار از مواد زائد (که توسط کلیه ها از خون فیلتر می شود) ساخته شده است. پس از فیلتر کردن مواد زائد خون، ادرار به سمت مثانه حرکت می کند و در آنجا منتظر می ماند تا مثانه پر شده و از طریق مجاری ادرار از بدن شما خارج شود.

احتباس ادراری ممکن است حاد (ناگهانی) یا مزمن (طولانی مدت) باشد. احتباس ادراری حاد به طور ناگهانی رخ می دهد و علائم آن معمولاً بسیار شدید است. فرد احساس می کند نیاز شدید به ادرار دارد، اما اصلاً نمی تواند این کار را انجام دهد. احتباس ادراری مزمن طی مدت زمان طولانی رخ می دهد و به این معناست که شما مدت طولانی تری به این بیماری مبتلا بوده اید. احتباس ادراری مزمن اغلب در مردان مسن اتفاق می افتد، اما زنان نیز به این بیماری مبتلا می شوند.

علائم احتباس ادراری چیست؟

علائم احتباس ادراری ممکن است در افراد مختلف، متفاوت باشد. به طور کلی علائم احتباس ادراری مزمن شامل موارد زیر است:

در احتباس ادراری حاد با وجود اینکه مثانه ی شما پر است، به طور ناگهانی قادر به ادرار کردن نیستید، یا تنها می توانید مقدار بسیار کمی ادرار کنید. در صورت مشاهده ی این علائم فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید. احتباس ادراری حاد یک وضعیت خطرناک با خطر جانی است.

علت ابتلا به احتباس ادراری مزمن 

احتباس ادراری ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. این دلایل می تواند شامل موارد زیر باشد:

1_ احتباس ادراری به دلیل انسداد

هر چیزی که جریان ادرار از مثانه و مجرای ادرار را مسدود کند، می تواند باعث احتباس ادراری شود. مجرای ادرار لوله ای است که ادرار را از مثانه به خارج بدن شما هدایت می کند. بزرگ شدن غده ی پروستات در مردان یکی از شایع ترین دلایل احتباس ادراری مزمن در مردان است. از علت های اصلی احتباس ادراری در زنان می توان به افتادگی مثانه اشاره کرد. 

به این مشکل «سیستوسل» گفته می شود. در برخی موارد نیز احتباس ادراری در زنان ممکن است به دلیل «رکتوسل» ایجاد شود. رکتوسل وضعیتی است که در آن دیواره بافتی که روده را از واژن جدا می کند، ضعیف می شود و اجازه می دهد مثانه وارد کانال تولد واژن شود. در برخی موارد انسداد مجرای ادراری ممکن است به دلیل زخم، تنگی مجرای ادرار و سنگ های کلیه و مجاری ادراری رخ دهد.

2_ عوارض داروها

احتباس ادراری ممکن است به دلیل مصرف برخی از داروها ایجاد شود. داروهایی مانند آنتی هیستامین ها، داروهای ضد اسپاسم، مورفین و مخدرها و داروهای ضد افسردگی تری سایکل یا سه حلقه ای ممکن است نحوه ی عملکرد ماهیچه ی مثانه را تحت تأثیر قرار دهند. 

عوارض جانبی ناشی از سایر داروها نیز می تواند شامل اختلال در کنترل مثانه باشد؛ مثل آنتی کولینرژیک ها، برخی از داروهای کاهش دهنده ی فشار خون، داروهای ضد روان پریشی، داروهای هورمونی و شل کننده های عضلانی.

3_ احتباس ادراری ناشی از مشکلات عصبی

مکانیسم دفع ادرار به این صورت است: زمانی که شما ادرار دارید، مغز به ماهیچه ی مثانه دستور می دهد تا منقبض شود. این کار باعث فشرده شدن ادرار در مثانه می شود. سپس مغز به ماهیچه های اسفنکتر اطراف مجرای ادرار دستور می دهد تا شل شوند. با این کار جریان ادرار از مثانه ی منقبض شده وارد مجرای ادرار شده، از آنجا عبور کرده و از بدن شما خارج می گردد. 

هر چیزی که باعث اختلال بین اعصاب مغز و ماهیچه های مثانه شود، می تواند عمل ادرار را با مشکل مواجه کند. علل مشکلات عصبی عبارتند از:

4_  استفاده از سوند

افرادی که تجربه ی استفاده از سوند را داشته اند، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به احتباس ادراری قرار دارند. همچنین، اگر تا کنون پزشک شما برای انجام آزمایش یا معاینات از یورتروسکوپ یا سیستوسکوپ (دوربین هایی که برای بررسی دقیق مجاری ادراری به داخل مجاری ادراری وارد می شوند) استفاده کرده است، احتمال احتباس ادراری در شما بیشتر است. احتباس ادراری ناشی از مشکلات عصبی در زنان و مردان به یک اندازه شایع است.

5_ عفونت و التهاب

در برخی از مردان، عفونت پروستات ممکن است منجر به التهاب و تورم آن شود. همین امر به مجرای ادراری فشار وارد کرده و جریان ادرار را مسدود می کند. عفونت دستگاه ادراری (UTI) نیز می تواند علائمی مثل التهاب مجرای ادرار یا ضعف مثانه را ایجاد کند، که هر دوی این مشکلات باعث احتباس ادراری می شوند. بیماری های مقاربتی (STI) نیز در برخی موارد منجر به التهاب و احتباس ادراری خواهند شد.

6_ احتباس ادراری بعد از جراحی

داروهایی که پیش از جراحی و در حین جراحی برای به خواب رفتن و آرامش شما تجویز می شوند، ممکن است باعث احتباس ادراری بعد از جراحی شوند. عمل هایی مثل تعویض مفصل ران، جراحی ستون فقرات، جراحی رکتوم، جراحی لگن در زنان و جراحی هموروئید نیز می توانند مشکلاتی مثل احتباس ادراری (تا مدت کوتاهی بعد از عمل) را ایجاد کنند.

درمان احتباس ادراری

درمان احتباس ادراری به نوع بیماری شما (حاد یا مزمن) و علت آن بستگی دارد. برای درمان احتباس ادراری حاد، به منظور تخلیه مثانه یک کاتتر در مجرای ادراری قرار داده می شود. درمان احتباس ادراری مزمن (یا شکل حادی که به مزمن تبدیل می شود) با توجه به علت آن تعیین می گردد.

1_ درمان احتباس ادراری با رفع بزرگی پروستات 

مردانی که مبتلا به بزرگی پروستات هستند ممکن است با داروهایی مثل آلفا بلاکرها (مسدود کننده های آلفا مثل تامسولوسین، ترازوسین و آلفوزوسین) و مهار کننده های 5-آلفا ردوکتاز (فیناستراید و دوتاستراید) تحت درمان قرار بگیرند. در برخی موارد پزشک ممکن است جراحی پروستات را تجویز کند.

اگر مشکل احتباس ادراری شما به دلیل بزرگ شدن پروستات رخ داده باشد، بسیاری از روش های درمانی در دسترس هستند. برخی از روش های درمانی مثل بخار درمانی (رزوم) و اورولیفت را می توان در مطب و با بی حسی موضعی انجام داد.

برای درمان بزرگ شدگی پروستات، چندین عمل جراحی تحت بیهوشی کامل و یا بی حسی موضعی  وجود دارند. 

2_ درمان تنگی مجاری ادراری

برای درمان تنگی مجاری ادرار پزشک ممکن است به کمک کاتتر و بالن، بافت اسکار موجود در مجرای ادرار (که باعث تنگ شدن آن شده است) را بردارد. همچنین، در برخی موارد برای برداشتن یا برش زخم های موجود در مجرای ادرار، از چاقو یا لیزر (که از طریق مجرای ادرار وارد بدن می شود) استفاده می شود. در برخی موارد دیگر شما به عمل جراحی ترمیم مجرای ادرار (یورتروپلاستی) نیاز خواهید داشت.

3_ درمان مشکلات عصبی

اگر احتباس ادراری شما به دلیل مشکلات عصبی اتفاق افتاده باشد، ممکن است شما به سوند در خانه نیاز داشته باشید.

درمان احتباس ادراری در زنان 

علت احتباس ادراری در اغلب زنان سیستوسل یا رکتوسل است. در موارد خفیف تا متوسط سیستوسل یا رکتوسل، شما می توانید با ورزش های مخصوصی که عضلات کف لگن را تقویت می کند، احتباس ادراری خود را درمان کنید. در برخی موارد پزشک از پساری واژن استفاده می کند. 

پساری یک وسیله انعطاف پذیر برای نگه داشتن اندام های داخلی لگن است و جهت درمان اختلالاتی مانند افتادگی رحم و افتادگی واژن مورد استفاده می گیرد. اگر یائسه هستید ممکن است درمان با استروژن اثربخش باشد. در موارد شدیدتر، شما برای رفع افتادگی مثانه یا رکتوم نیاز به جراحی دارید.

دکتر شهریار ناطق متخصص اورولوژی در تهران 

به اشتراک گذاری

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

پاسخ های ارایه شده اعم از تشخیصی و درمانی توصیه های کلی بوده شما را از مراجعه به پزشک معالجتان بی نیاز نمی کند و طبق قوانین امکان تجویز دارو وجود ندارد.  

پیگیری سوال قبل

برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم
  • تصویر کاربر علی پنجشنبه ۱۸ اسفند ۱( 1 سال پیش) تعداد بازدید: 208 مشاهده پرسش
    سلام وقت بخیر یه ۳ هفته میشه دوتا زائده روی الت تناسلی در اومده خواستم ببینم زگیل هست یا نه خارش و درد ندارم .عکس میفرستم .تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق پنجشنبه ۱۸ اسفند ۱( 1 سال پیش)
      سلام احتمالش هست گرچه بهتر است از نزدیک معاینه شوید
  • تصویر کاربر رها دوشنبه ۷ مرداد ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 654 مشاهده پرسش
    به دلیل انجام سنوگرافی به طور ناگهانی حدو د سه شیشه اب خورده و از ان زمان ادرار دفع نمی شود و دچار سوزش شدید شده ام به طوری که برای دفع ادرار ناچار به وصل سوند شده ام، کلیه ازمایشات عفونت مجاری ادراری هم انجام شده و مشکلی وجود ندارد. برای درمان این مشکل چه باید کرد
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق دوشنبه ۷ مرداد ۹۸( 4 سال پیش)
      سلام،لطفا جهت درمان دارویی به مطب مراجعه کنید
  • تصویر کاربر رضا دوشنبه ۱۴ خرداد ۹۷( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 633 مشاهده پرسش
    33 سالم. موقع خم شدن به شدت کمرم از پایین ستون فقرات درد گرفت 1هفته ای به حالت عادی رسیدم. ولی از اون روز دردهای مبهم خفیف و اذیت کننده ای در بیضه و زیر شکم دارم و حتی این دردها به شکل زوغ زوغ کردن و کوفتگی در هر دوپای من هم هست. به چه دکتری مراجعه کنم مشکلم چیه؟
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق دوشنبه ۱۴ خرداد ۹۷( 5 سال پیش)
      سلام،به نظر ميرسد مشكل شما مربوط به مهره هاي كمر باشد
      به همكاران جراح مغز و اعصاب مراجعه كنيد
درحال دریافت اطلاعات
پرسش از دکتر