درد کلیه اغلب در پهلوها، کمر، شکم و یا کشاله ران احساس می شود. بیشتر اوقات، این درد با کمر درد اشتباه گرفته می شود. درد کلیه می تواند ناشی از سنگ کلیه، عفونت کلیه، آسیب کلیوی و یا سرطان کلیه باشد. این درد، اغلب با علائمی مثل تب، لرز، تهوع یا استفراغ و بروز تغییراتی در ادرار همراه است. درمان درد کلیه به علت آن بستگی دارد. و در ادامه پاسخ به سوال پرتکرار: درد کلیه چجوریه؟
درد کلیه چگونه احساس می شود؟
بسیاری از افرادی که دچار درد کلیه می شوند، تصور می کنند که با کمردرد مواجه شده اند. اما بین درد کلیه و کمردرد، برخی تفاوت های اساسی وجود دارد. برای مثال، کمردرد معمولا وسط کمر (روی ستون فقرات) و یا نواحی پایین کمر را درگیر می کند. گاهی اوقات مشکلات مربوط به ستون فقرات می توانند باعث شوند که درد کمر، به پاها نیز کشیده شود.
اما درد کلیه معمولا در نواحی بالای کمر ایجاد شده و اغلب عمیق تر احساس می شود. بیشتر اوقات، درد کلیه در زیر دنده ها، سمت راست یا چپ ستون فقرات ایجاد می شود. درد کلیه هم ممکن است به نواحی دیگری مانند شکم یا کشاله ران سرایت کند. گاهی اوقات، درد لگن نیز با درد کلیه اشتباه گرفته می شود، اما درد لگن در قسمت های پایین تر کمر (پایین تر از محل درد کلیه) ایجاد می شود و مرتبط با کلیه ها نیست.
در صورت ابتلا به درد کلیه چه کاری باید انجام دهم؟
اگر درد کلیه ای دارید که برطرف نمی شود و فعالیت های روزمره شما را مختل کرده، اولین قدم این است که به پزشک مراجعه کنید. همچنین، در صورت داشتن علائمی مانند درد غیر قابل کنترل، حالت تهوع یا استفراغ شدید، تب و لرز یا ناتوانی در دفع ادرار، با اورژانس تماس بگیرید. در این فاصله، برای کاهش درد و ناراحتی خود می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
آب بنوشید.
نوشیدن آب زیاد به دفع باکتری ها از مجاری ادراری کمک می کند. همچنین، از مصرف نوشیدنی های کافئین دار و الکل خودداری کنید.
از کمپرس گرم استفاده کنید.
برای کاهش درد کلیه خود می توانید یک کمپرس گرم روی کمر، شکم یا پهلوی خود قرار دهید.
از داروهای مسکن استفاده کنید.
برای کاهش تب یا درد خود می توانید از مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید. (افرادی که دچار آسیب کبدی یا مشکلات کلیوی هستند، نباید از این داروها استفاده کنند)
دلایل احتمالی درد در کلیه ها
کلیه ها به مثانه و حالب ها (لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه می برند) متصل هستند. وجود مشکل در هر یک از این قسمت ها، می تواند باعث درد و ناراحتی در فرد شود. برخی از علل احتمالی درد کلیه عبارتند از:
1_ وجود سنگ کلیه
سنگ کلیه از تجمع مواد معدنی و سایر ترکیبات درون بدن شکل می گیرند. اندازه این سنگ ها می تواند به کوچکی یک دانه شن یا بزرگ تر از یک دانه مروارید باشد. سنگ های کوچک ممکن است خود به خود از بدن دفع شوند. اما سنگ های بزرگتر ممکن است در مجاری ادراری گیر کرده و مانع دفع ادرار شوند. در هر دو صورت، این سنگ ها می توانند درد شدید ایجاد کنند.
2_ احتباس ادراری
در این وضعیت، فرد نمی تواند مثانه خود را به طور کامل تخلیه کند. احتباس ادراری می تواند به طور ناگهانی ایجاد شده و یا به مرور زمان اتفاق بیفتد.
3_ ریفلاکس ادراری (VUR)
این اتفاق باعث بازگشت ادرار از مثانه به حالب یا کلیه ها می شود. این عارضه ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد، اما در نوزادان و کودکان خردسال شایع تر است.
4_ انسداد محل اتصال حالب به کلیه (UPJO)
در این وضعیت، یک انسداد در محل اتصال حالب به کلیه وجود دارد. این اتفاق می تواند باعث درد پهلو شود که ممکن است به شکم یا کشاله ران نیز سرایت کند.
5_ تنگی مجرای ادرار
این وضعیت به تنگ شدن حالب اشاره دارد. حالب ها (میزنای) لوله هایی هستند که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند. تنگی مجرای ادرار می تواند در یک و یا هر دو حالب رخ دهد.
6_ عفونت کلیه (پیلونفریت)
این بیماری زمانی ایجاد می شود که باکتری ها، کلیه را آلوده می کنند و باعث عفونت کلیه می شوند. علائم این بیماری شامل تب و لرز، درد کمر یا پهلو، حالت تهوع و استفراغ می باشد.
7_ بیماری کلیه پلی کیستیک
کلیه پلی کیستیک یک مشکل ارثی است که در آن کیست های پر از مایع درون کلیه ها تشکیل می شود. با بزرگ شدن کیست ها، کلیه ها نیز بزرگ تر می شوند و در نتیجه ممکن است عملکرد صحیح خود را از دست بدهند.
8_ جراحت یا آسیب
ضربه های ناشی از ورزش، تصادفات رانندگی و یا سایر ضربه های شدید، ممکن است باعث آسیب فیزیکی به کلیه ها شوند. این اتفاق می تواند منجر به وجود خون در ادرار یا اطراف کلیه ها و همچنین نشت ادرار از کلیه ها شود.
9_ سرطان کلیه
شایع ترین نوع سرطان کلیه، کارسینوم سلول کلیوی است که معمولا افراد بازه سنی 60 تا 70 سال را تحت تاثیر قرار می دهد. علائم این بیماری می تواند شامل وجود خون در ادرار، درد پهلو و یا احساس وجود یک توده در پهلو باشد.
علائم شایع درد کلیه چیست؟
افرادی که دچار درد کلیه می شوند، ممکن است علائم مختلفی را تجربه کنند. برخی از شایع ترین علائم درد کلیه عبارتند از:
- درد مبهم و مداوم در کمر
- درد در پهلوها، زیر قفسه سینه یا شکم
- درد تیز یا شدیدی که کم و زیاد می شود
- دردی که به کشاله ران منتشر می شود
- درد کلیه اغلب با حالت تهوع یا استفراغ نیز همراه است (به خصوص اگر ناشی از سنگ کلیه باشد)
درد کلیه چگونه درمان می شود؟
درمان درد کلیه بیشتر به علت آن بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر درد کلیه به دلیل عفونت ایجاد شده باشد، پزشک برای درمان آن آنتی بیوتیک تجویز می کند. اگر درد ناشی از سنگ کلیه باشد، این سنگ ها باید برطرف شوند. گاهی اوقات سنگ های کوچک خود به خود از بدن دفع می شوند، اما سنگ های بزرگتر ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشند.
چه آزمایشاتی به تشخیص علت درد کلیه کمک می کنند؟
برای تشخیص علت درد کلیه، پزشک ابتدا سوالاتی در رابطه با این مشکل می پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. همچنین، آزمایشات متعددی می توانند در تشخیص علت دقیق درد کلیه به پزشک کمک کنند. از جمله:
1_ آزمایش ادرار
با استفاده از این آزمایش، ادرار از نظر وجود خون، گلبول های سفید (که نشان دهنده وجود عفونت است)، پروتئین ها و مواد خاصی که با مشکلات کلیوی مختلف مرتبط هستند، بررسی می شود.
2_ آزمایشات تصویربرداری
در آزمایشات تصویربرداری مانند سونوگرافی یا سی تی اسکن، تصاویری از ساختار فیزیکی کلیه ها و مجاری ادراری به دست می آید و پزشک با استفاده از آن ها می تواند وجود سنگ کلیه را تشخیص دهد و جریان ادرار را بررسی کند.
نوشیدنی های مضر برای کلیه
به طور کلی، آب بهترین نوشیدنی است. نوشیدنی هایی که قند زیادی دارند، می توانند منجر به دیابت شوند و نوشیدنی هایی که نمک یا کافئین زیادی دارند نیز می توانند باعث کم آبی بدن شوند. هر دو گروه، به مرور زمان می توانند منجر به آسیب و مشکلات کلیوی شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت داشتن درد مداوم یا شدید در نواحی اطراف کلیه های خود، و همچنین کمردرد همراه با علائم زیر، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- تب و لرز
- حالت تهوع یا استفراغ (به طوری که اصلا نمی توانید چیزی بخورید)
- رنگ غیرطبیعی ادرار
- احساس درد هنگام دفع ادرار
- وجود خون در ادرار
- نیاز فوری و مکرر به ادرار کردن
- مشاهده برخی مواد جامد (سنگ کلیه) در ادرار
- احساس ناخوشی یا بی حالی که از بین نمی رود
درد کلیه ممکن است خفیف یا شدید باشد. این درد گاهی اوقات بی خطر است. اما در بیشتر موارد به این معنی است که در دستگاه ادراری شما مشکلی وجود دارد. در صورت ابتلا به کمردرد همراه با تب و لرز، استفراغ، احساس درد هنگام دفع ادرار و یا سایر علائم نگران کننده، فورا به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند علت درد کلیه شما را تشخیص دهد و این مشکل را درمان کند.
دکتر شهریار ناطق جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری در تهران
