جریان ادرار از کلیه ها به سمت مثانه است ولی در این عارضه جریان ادرار به صورت عقبگرد است و به سمت کلیه ها باز می گردد. نام دیگر این عارضه رفلاکس کلیه می باشد.
حالب به لوله ای گفته می شود که مسئول انتقال ادرار از کلیه ها به سمت مثانه است. انسداد حالب ها می تواند باعث تورم و یا آسیب رسیدن به کلیه ها شود. این عارضه ممکن است در هر سنی به وجود بیاید، همچنین انسداد حالب ها می تواند به صورت نادر در جنین مشاهده شود.
دلایل انسداد حالب ها
گرفتگی مجرای ادرار به دلایل متعددی رخ می دهد. فشارهای مضاعف منجر به آسیب رسیدن به کلیه ها و حالب ها می شوند. انسداد موقت و یا دائمی میزراه و حالب ها که مسئول انتقال ادرار به خارج از بدن هستند، ممکن است علل مختلفی داشته باشند، از جمله:
- وجود جراحت در ناحیه لگن
- به وجود آمدن تومور و حرکت آن ها به سمت کلیه ها، مثانه، میزراه و کولون
- لخته شدن خون
- بیماری های مربوط به مجاری ادراری
- وجود سنگ حالب، که از کلیه ها منشا گرفته است.
اختلالات سیستم عصبی نیز یکی از دلایل انسداد حالب ها می باشد. این حالت زمانی رخ می دهد که اعصاب مثانه، دچار مشکل می شوند. همچنین مصرف بی رویه قرص های کنترل کننده ی مثانه ی بیش فعال، در مواردی از دلایل اصلی انسداد حالب ها هستند.
یکی از علل شایع انسداد مجاری ادرار در آقایان، متورم شدن و التهاب پروستات است. خانم های باردار نیز به دلیل فشار جنین بر روی مثانه، ممکن است مبتلا به عارضه ی عقب گرد جریان ادرار شوند. البته قابل ذکر است، این حالت به ندرت اتفاق می افتد.
علائم انسداد حالب ها
شروع احتباس ادراری ممکن است خیلی سریع و حاد و یا به صورت آهسته و پیشرونده رخ دهد. درد در ناحیه ی میانی پهلو یکی از علائم ابتدایی انسداد و گرفتگی حالب ها می باشد. شدت و ناحیه دقیق درد در افراد مختلف متفاوت بوده و همچنین این عارضه ممکن است باعث ایجاد درد در هر دو طرف بدن شود.
تب، حالت تهوع و استفراغ از علائم شایع انسداد مجاری ادرار هستند. همچنین رفلاکس جریان ادرار به سمت کلیه ها باعث ایجاد درد در آن ها می شود. هرگونه تغییر در عادت تخلیه ی ادرار ممکن است از علائم انسداد حالب ها باشد. این تغییرات عبارتند از:
- دشواری در دفع ادرار
- جریان آهسته ادرار و یا قطع و وصل شدن ادرار
- شب ادراری و عدم تحمل ادرار
- احساس عدم تخلیه کامل مثانه
- وجود خون در ادرار
- کاهش برون دهی کلیه
❗نکته: کاهش مقدار ادرار تخلیه شده در روز، از علائم انسداد در یکی از کلیه ها می باشد، این در حالیست که متوقف شدن کامل جریان ادرار، معمولا نشان دهنده درگیری هر دو کلیه و انسداد آنهاست.
تشخیص انسداد حالب ها
هر گونه انسداد در مجاری ادرار، از طریق اولتراسوند تشخیص داده می شود. اسکن از ناحیه ی درگیر شده، می تواند هر گونه بازگشت ادرار به کلیه ها را نشان دهد. همچنین استفاده از عکس برداری های متداول، در تشخیص انسداد حالب ها کمک شایانی می کند.
درمان گرفتگی مجرای ادرار
از بین بردن انسداد موجود در حالب ها اصلی ترین هدف درمان می باشد. درمان انسداد مجاری ادرار توسط دو روش جراحی و قرار دادن استنت امکان پذیر است.
❇ جراحی
در این فرایند، هر گونه توده اعم از قسمت های سرطانی، تومور، پلیپ و زخم های بوجود آمده، بوسیله ی جراح از حالب ها برداشته می شوند. در نتیجه با رفع انسداد موجود در حالب ها، جریان طبیعی ادرار از کلیه به سمت مثانه برقرار خواهد شد.
❇ قرار دادن استنت
یکی از راه حل های غیر تهاجمی تر، جایگذاری یک استنت در مجاری مسدود شده می باشد. استنت یک نوع لوله ی شبکه مانند است که در داخل لوله های مسدود شده قرار داده می شود و باعث اتساع آن ها می شود. جایگذاری استنت در لوله هایی که به دلایل مختلف باریک شده اند، راه حل مناسبی برای پیشگیری از هر گونه انسداد می باشد.
قرار دادن استنت (سوند حالب دبل جی: Dj) داخل حالب ها تحت بی حسی موضعی بوده (نياز به بیهوشی عمومی نداشته) و توسط اندوسكوپی صورت می گیرد.
علائم انسداد مجاری ادرار در جنین
انسداد مجاری ادرار و حالب ها، مشکلات مختلفی در جنین به وجود می آورد. یکی از علائم انسداد در جنین، کاهش مقدار مایع آمنیوتیک در رحم مادر است. یکی از مواد تشکیل دهنده ی مایع آمنیوتیک، ادرار می باشد.
جنینی که دارای مشکلات انسدادی است، توانایی دفع ادرار به داخل مایع آمنوتیک را ندارد. در نتیجه این عارضه باعث کاهش مقدار مایع آمنیوتیک شده و مشکلات زیادی را در هنگام تولد به وجود می آورد.
درمان انسداد مجرای ادرار در جنین
در جنین این فرایند از طریق ایجاد یک سیستم تخلیه بوسیله ی قرار دادن یک شانت در رحم مادر صورت می گیرد. این شانت باعث انتقال ادرار نوزاد به داخل مایع امنیوتیک می شود.
درمان در جنین فقط زمانی انجام می شود که انسداد مجاری ادرار باعث آسیب به کلیه های جنین شده باشد. معمولا عملکرد کلیه های نوزاد، قابل ترمیم است.
انسداد مجاری ادرار به درگیری یک یا هر دو کلیه، بستگی دارد. در افرادی که فقط یکی از کلیه ها دچار انسداد شده است، ایجاد بیماری های مزمن ادراری بعید است. در افرادی که دچار انسداد های عود کننده در یک یا هر دوی کلیه ها شده باشند، احتمال آسیب شدید به کلیه ها وجود دارد.
دکتر شهریار ناطق جراح کلیه و متخصص ارولوژی
برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.
