PSA در آزمایش خون پروستات چیست؟

آخرین بروزرسانی: 1 آبان 1402

در این مقاله می خوانید
مرسوم ترین راه برای تشخیص سرطان پروستات، آزمایش PSA یا آزمایش پروستات است. ‏آزمایش پروستات تستی واحد، مفید و دقیق‌، برای كشف سرطان پروستات است.

psa در آزمایش خون چیست؟

در خون مردان مقدار کمی PSA وجود دارد. افزایش مقدار PSA ممکن است نشان دهنده ی مشکلی در غده پروستات باشد، اما الزاما به منظور سرطان پروستات نیست.

PSA نوعی گلیكوپروتئین است كه علاوه بر پروستات بصورت جزئی در بافت های دیگر بدن مانند پستان، غدد شیری پستان و غدد فوق كلیه نیز ترشح میشود، گرچه عمده ترشح PSA از بافت های پروستات بوده و وابسته به هورمون های اندروژن ( مردانه ) است.

ترشح آن با بلوغ شروع شده و با قطع اندروژن متوقف می شود. وظیفه ی این آنزیم، مایع كردن لخته منی و كمک به باروری بوده و به ٢ شكل آزاد (Free) و باند شده، با سایر پروتئین‌های خون (complex) در گردش خون وجود دارد.

مقدار نرمال PSA

میزان PSA موجود در خون با واحد نانوگرم در میلی لیتر (ng/ml) بیان میشود و بسته به سن، نژاد و حجم پروستات متفاوت است. جدول زیر بطور تقریبی مقدار طبیعی PSA در هر سن را بیان میكند. گرچه بطور كلی، مقدار طبیعی PSA را كمتر از ng/ml ٤ در نظر میگیرند.

  • مردان تا سن ٥٠ سال<3ng/ml
  • مردان تا سن ٦٠سال<4ng/ml
  • مردان تا سن ٧٠ سال و بیشتر<5ng/ml

free psa چیست؟

PSA، پروتئینی که توسط سلول های غده پروستات تولید می شود، به دو طریق در بدن گردش می کند: یا به پروتئین های دیگر متصل می شود یا به تنهایی. PSA به تنهایی حرکت می کند psa free نام دارد.

psa آزاد یا free psa، با مقدار PSA در خون که به پروتئین های دیگر متصل است مقایسه می شود. مقدار PSA آزاد در مردان مبتلا به هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) بیشتر است. مقدار PSA متصل به سایر پروتئین ها در مردان مبتلا به سرطان پروستات بیشتر است.

پزشکان به طور سنتی برای تعیین اینکه کدام مردان واقعاً سرطان دارند و کدام نه، بیوپسی انجام می دهند. انجام بیوپسی به اندازه جراحی آسیب زا نیست، اما باعث ناراحتی می شود و می تواند باعث ایجاد اضطراب شود.

آزمایش PSA

افزایش PSA لزوما به معنای سرطان پروستات نیست و عوامل محیطی و سایر بیماری های پروستات، نظیر پروستاتیت یا التهاب پروستات نیز میتوانند بر میزان PSA خون تأثیر بگذارند.

طبق تحقیقات ٨٠٪ افزایش PSA، در فاصله ی ng/ml ١٠-٤ بوده و از طرفی عمده ترین دلیل افزایش PSA در این فاصله، بزرگی پروستات (BPH) است و نه سرطان پروستات (Prostate Cancer).

علائم بالا بودن میزان PSA خون و پروستات

مشکلات پروستات می تواند باعث افزایش بیش از حد سطح PSA شود که ممکن است منجر به علائمی مانند:

  • میل مکرر به ادرار کردن
  • تکرر ادرار در شب
  • احساس نیاز فوری به ادرار کردن، اما ناتوانی در ادرار کردن یا فقط کمی ادرار کردن
  • چکیدن ادرار
  • نشت ادرار
  • جریان ضعیف ادرار
  • رنگ یا بوی غیرمعمول ادرار
  • خون در ادرار یا منی
  • درد یا سوزش ادرار
  • انزال دردناک
  • درد یا سفتی مکرر در قسمت پایین کمر، لگن، ناحیه لگن یا رکتوم یا بالای ران
  • درد و ناراحتی مزمن در آلت تناسلی یا کیسه بیضه، ناحیه بین کیسه بیضه و مقعد، شکم و کمر

چه عواملی مقدار PSA خون را افزایش دهد؟

در واقع هر گونه دستكاری پروستات، درمان های تهاجمی، پروستاتیت، عفونت پروستات، نمونه برداری و بیوپسی از پروستات، احتباس ادراری و سونداژ، بزرگی خوش خیم پروستات و سرطان، میزان PSA را افزایش می دهد.

معاینه ركتال (مقعدی) پروستات، باعث افزایش قابل توجه PSA نشده و منجر به اشكال در تشخیص نمی شود. فعالیت شدید فیزیكی، نزدیكی و انزال، منجر به افزایش میزان PSA به مدت ٤٨ ساعت میشوند و بهتر است آزمایش پروستات بعد از این زمان انجام شود.

همچنین در بیمارانی كه به علت احتباس ادراری سونداژ شده‌اند بهتر است آزمایش پروستات پس از ٣ روز و ترجیحا پس از گذشت ١ هفته انجام شود. چاقی، داروهای استاتینی، درمان های هورمونی، رادیوتراپی و جراحی پروستات ، PSA را كم می كنند.

هم چنین داروی فیناستراید با دوز ٥ میلی گرم روزانه، باعث نصف شدن عدد PSA طی مدت ٦ ماه پس از مصرف آن میشود. نمونه برداری از پروستات نیز باعث افزایش PSA تا ٦ هفته پس از آن میشود.

چه مواقعی باید آزمایش پروستات را انجام داد؟

بهتر است تمامی آقایان از ٥٠ سالگی به بعد، به صورت منظم و سالیانه تحت بررسی آزمایش پروستات قرار بگیرند. در آقایانی كه سابقه ی فامیلی سرطان پروستات وجود دارد (وجود سرطان پروستات در پدر بزرگ، پدر و یا برادر بیمار)، انجام آزمایش پروستات از ٤٥ سالگی می باشد.

آزمایش خون

در صورتیكه شخص دارای مقادیر بالاتر PSA نسبت به سن باشد و یا میزان افزایش سالیانه PSA بیش از ٠/٧٥ نانوگرم باشد، در صورت رد افزایش PSA بخاطر دلایل ذكر شده، بیمار كاندید نمونه برداری از پروستات میشود.

در بیماران با سابقه نمونه برداری قبلی و یا هر گونه ابهام در تشخیص، بهتر است قبل از انجام نمونه برداری، MRI از پروستات جهت تشخیص نواحی مشكوک انجام شود.

هم چنین از میزان نسبت PSA آزاد ‏(Free PSA) به مقادیر كلی PSA، جهت حدس زدن احتمال بدخیمی پروستات بهره گرفته میشود، بطوریكه در مقادیر PSA بین ng/ml ١٠-٤، اگر میزان PSA آزاد به PSA كلی، كمتر از ١٠٪ باشد به نفع بدخیمی پروستات و اگر مقادیر بیش از ٢٥٪ به نفع بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) و یا التهاب پروستات ‏(Prostatit) می باشد.

نمونه برداری از پروستات تحت گاید سونوگرافی، به صورت سرپایی و بدون نیاز به بستری شدن بوده و تحت بی حسی موضعی قابل انجام است.

دکتر شهریار ناطق جراح کلیه و متخصص ارولوژی

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.

به اشتراک گذاری

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

پاسخ های ارایه شده اعم از تشخیصی و درمانی توصیه های کلی بوده شما را از مراجعه به پزشک معالجتان بی نیاز نمی کند و طبق قوانین امکان تجویز دارو وجود ندارد.  

پیگیری سوال قبل

برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم
  • تصویر کاربر کرمی سه شنبه ۲ آبان ۲( 4 ماه پیش) تعداد بازدید: 169 مشاهده پرسش
    سلام وقت بخیر
    من به اشتباه تقریبا یک ماهه که این قرص هارو جابه‌جا میخوردم.
    قرصی ک باید شب میخوردم رو صبح خوردم و بالعکس.
    ایرادی نداره؟
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق سه شنبه ۲ آبان ۲( 4 ماه پیش)
      سلام اگر باعث‌کاهش فشار خون نشده باشد مساله ای نیست
  • تصویر کاربر عابدین یکشنبه ۱۶ بهمن ۱( 1 سال پیش) تعداد بازدید: 160 مشاهده پرسش
    سلام آقای دکتر باوجدان ، اندازه psa free ۰/602 و psa 2/73 هست ، سن بیمار ۷۳ سال ، به تازگی عمل تومور مغزی انجام داده و بعد عمل دچار عفونت بیضه شده ، البته این اعداد برای یکماه قبل عمل میباشه ، نظرتون چیه عزیز ؟
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق یکشنبه ۱۶ بهمن ۱( 1 سال پیش)
      سلام این اعداد نرمال هست اما PSA مربوط به سرطان پروستات است و ربطی به اندازه ندارد
  • تصویر کاربر مسعود پنجشنبه ۱۷ آذر ۱( 1 سال پیش) تعداد بازدید: 176 مشاهده پرسش
    سلام اقای دکتر من ۳۴ سالمه چند ساله مثانه کامل تخلیه نمیشه اولش ادرارم میاد بعد قطره قطره سوزش ادرارم دارم سنوگرافی انجام دادم گفتن پروستاتیت راهنمایی کنید واقعا دیگه خسته شدم باید چیکار کنم تورو خدا
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق پنجشنبه ۱۷ آذر ۱( 1 سال پیش)
      سلام پروستاتیت معمولا تمایل به مزمن شدن دارد،تحت نظر یک پزشک ثابت باشید تا با درمان و تغییر سبک زندگی بهبود یابید
  • تصویر کاربر سلمان پنجشنبه ۳۱ تیر ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 854 مشاهده پرسش
    پدر من ۷۸ سالشه، شش ماه پیش آزمایش psa داد عددش ۱.۵ بود ولی الان آزمایش داده عددش ۱۱.۷ شده الانم خیلی تکرر ادرار داره و بوی ادرارش خیلی بده و از ناحیه ی شکم ی مقدار درد داره در ضمن سونوگرافی کرده پروستات ش ۵۰ هست میخواستم بدونم اوضاعش الان چطوره و چه کاری باید بکنیم ؟
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق پنجشنبه ۳۱ تیر ۰( 2 سال پیش)
      سلام احتمالا به علت عفونت پروستات است
  • تصویر کاربر زارع پنجشنبه ۳۱ تیر ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 345 مشاهده پرسش
    سلام اقای دکتر psA 0.7باشه بیماری محسوب میشه یا نه ؟یکی از علت های که ما تاکنون بچه دار نشدیم میتونه این باشه یا نه ؟ممنون
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق پنجشنبه ۳۱ تیر ۰( 2 سال پیش)
      سلام خیر
  • تصویر کاربر قاسم پنجشنبه ۳۱ تیر ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 769 مشاهده پرسش
    سلام پدرم با مصرف امنیک و فیناستراید علیرغم bphمشکلی نداشت تا آمپول ناندرولون دکانوات تزریق میشه که مجبور به سونداژ شدم! نسبت psa free به ..بیش از ۲۵ درصد است.
    چه پیشنهادی میشه؟
    سپاس
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق پنجشنبه ۳۱ تیر ۰( 2 سال پیش)
      سلام برای چی این آمپول را تزریق کردند؟
  • تصویر کاربر سیامک جمعه ۱ مرداد ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 348 مشاهده پرسش
    سلام. جواب تست tpsa من 2.41 و میزان fpsa=0.21 می‌باشد. میخواستم بدونم با توجه به اینکه میزان tpsa زیر ۴ می‌باشد آیا پایین بودن fpsa مشکلی ندارد.؟سن من ۶۱ سال است. با تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۱ مرداد ۰( 2 سال پیش)
      سلام خیر
  • تصویر کاربر توکلی جمعه ۱۴ خرداد ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 1199 مشاهده پرسش
    ازمایش پروستات براتون میفرستم دکتر گفته باید عمل بشه میخوام ببینم سرطانی شده یا نه و عمل نیاز داره
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۱۴ خرداد ۰( 2 سال پیش)
      سلام بله سرطانی است
  • تصویر کاربر فرداد یکشنبه ۱۶ خرداد ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 374 مشاهده پرسش
    با سلام
    در جواب سنوگرافی بنده آمده است :
    پروستات با ابعاد 39*37*50م.م و حجم 38 سی سی بزرگتر از حد طبیعی و اکوی هتروژن می باشد .
    هیپر پلازی لوب های میانی با نفع BPH خفیف مشهود است
    مقداری در ادرار سوزش دارم . برخی مواقع دفع ادار خوب نیست .
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق یکشنبه ۱۶ خرداد ۰( 2 سال پیش)
      سلام دچار بزرگی پروستات شده اید دارو مصرف کنید
  • تصویر کاربر Reza یکشنبه ۱۶ خرداد ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 411 مشاهده پرسش
    باسلام وخسته نباشید.حدود دوماه است که درمنی خون مشاهده میشوددکتریکدوره دارو یکماه شامل تاوانکس750ومکسوسیل ودیکنوفناک تجویز کردبعدازمصرف دارو تستpsaدادم که پیوست است.بااین وجودهنوزمایع منی خونابه داردضمن اینکه بعدازمصرف دارو پادردشدم.لطفاراهنماییم کنیدوبفرماییددردپاوزانو مربوط به همین قضیه است .ممنون از لطف شما که وقت میذارین
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق یکشنبه ۱۶ خرداد ۰( 2 سال پیش)
      سلام آزمایش شما نرمال است درد پا بر اثر مصرف تاوانکس هست
درحال دریافت اطلاعات
پرسش از دکتر