همه چیز درباره ی انواع روش های درمان سرطان پروستات

سرطان پروستات معمولا به آرامی پیشرفت می کند و ابتدا فقط به غده ی پروستات محدود می شود. حتی گاهی ممکن است نیاز به درمان سرطان پروستات هم نباشد. اما بعضی انواع سرطان پروستات بسیار پیشرونده هستند و خیلی زود منتشر می شوند.

وقتی سرطان پروستات در مراحل اولیه تشخیص داده شود و هنوز فقط محدود به خود غده ی پروستات است، شانس بیشتری برای درمان موفقیت آمیز دارد.

نشانه های سرطان پروستات

سرطان پروستات ممکن است در مراحل اولیه هیچ نشانه یا علامتی نداشته باشد. اما وقتی پیشرفته تر شد می تواند علائم و نشانه های زیر را ایجاد کند:

• سختی در ادرار
• جریان ادرار ضعیف
• خون در مایع منی
• ناراحتی در ناحیه ی لگنی
• درد استخوانی
•  مشکل در نعوظ

دلایل سرطان پروستات

دلایل سرطان پروستات خیلی مشخص نیست. پزشکان در این حد می دانند که سرطان پروستات وقتی شروع می شود که بعضی سلول های درون غده ی پروستات دچار ناهنجاری می شوند. جهش در DNA سلول های ناهنجار موجب می شود که این سلول ها متفاوت از سلول های عادی رشد کنند و به سرعت تقسیم شوند. حتی وقتی سلول های طبیعی می میرند این سلول های ناهنجار همچنان زنده اند و به رشد و تکثیر ادامه می دهند.

تجمع این سلول های غیرطبیعی توموری تشکیل می دهد که می تواند به سلول ها و بافت های مجاور هم سرایت کند. بعضی از این سلول های ناهنجار حتی می توانند به دیگر قسمت های بدن هم منتشر شوند (متاستاز).

عوامل خطر در ایجاد سرطان پروستات

❇ سن

ریسک ابتلا به سرطان پروستات با افزایش سن بالا می رود.

❇ نژاد

به دلایلی که هنوز هم مشخص نیست، مردان سیاه پوست نسبت به مردان دیگر نژادها در معرض ریسک بالاتر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند. همچنین، در مردان سیاه پوست احتمال این که سرطان پروستات بدخیم و پیشرفته شود بسیار بیشتر است.

❇ سابقه ی خانوادگی

اگر مردی در خانواده ی شما این سرطان را داشته است، احتمال ابتلای شما هم بالاتر خواهد بود. همچنین، در صورتی که در خانواده ی شما ژنی که ریسک ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهد (BRCA1 یا BRCA2) وجود داشته باشد، یا سابقه ی ابتلا به سرطان سینه بالا باشد، ریسک ابتلا به سرطان پروستات در شما بالاتر است.

❇ چاقی

مردان چاقی که برای آن ها سرطان پروستات تشخیص داده شده است، بیشتر در معرض بیماری پیسترفته تر  و درمان سرطان پروستات مشکل تر خواهند بود.

مشکلات سرطان پروستات

پیچیدگی های سرطان پروستات و درمان آن عبارتند از:

❇ سرطانی که متاستاز داده و منتشر شده است

سرطان پروستات می تواند به ارگان های نزدیک خود مثل مثانه هم سرایت کند یا حتی می تواند وارد جریان خون یا سیستم لنفاوی شود و استخوان ها و دیگر اندام ها را درگیر کند.

وقتی سرطان پروستات به استخوان ها رسیده باشد منجر به دردهای استخوانی و شکستگی ها می شود. وقتی سرطان پروستات به نواحی دیگر بدن منتشر شود، هنوز هم ممکن است که به درمان پاسخ دهد و بتوان آن را کنترل کرد، اما دیگر درمان نمی شود.

❇ بی اختیاری ادرار

هم سرطان پروستات و هم درمان سرطان پروستات می تواند منجر به بی اختیاری ادراری شود. درمان بی اختیاری به نوع سرطان شما و شدت آن بستگی دارد و احتمالاً در طول زمان بهبود پیدا خواهد کرد. درمان بی اختیاری ادرار شامل دارو، سوند مثانه و جراحی است.

❇ مشکل در نعوظ

مشکل در نعوظ می تواند نتیجه ی سرطان پروستات یا درمان سرطان پروستات (پرتو درمانی، جراحی یا هورمون درمانی) باشد. برای درمان این مشکل می توان از دستگاه های وکیوم که به نعوظ کمک می کنند و جراحی استفاده کرد.

پیشگیری از سرطان پروستات

می توانید ریسک ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهید، اگر:

✅ اگر رژیم غذایی سالمی شامل میوه و سبزیجات انتخاب کنید. از غذاهای چرب اجتناب کنید و به جای آن از میوه ها، سبزیجات و غلات استفاده کنید. میوه ها و سبزیجات ویتامین ها و مواد مغذی دارند که می توانند سلامت شما را تامین کنند. این که می توان با استفاده از رژیم غذایی از سرطان پروستات پیشگیری کرد، به طور قطع ثابت شده است. خوردن میوه ها و سبزیجات و استفاده از غلات به هر صورت می تواند سلامت کل بدن شما را هم تحت تاثیر قرار دهد.

✅ به جای مکمل ها از غذاهای سالم استفاده کنید. هیچ مطالعه ای نشان نداده که استفاده از مکمل ها می تواند ریسک ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد. اما، خوردن غذاهای غنی از ویتامین ها و مواد معدنی می تواند سطح مورد نیاز ویتامین ها را در بدن شما حفظ کند.

✅ بیش تر روزهای هفته ورزش کنید. ورزش سلامت کلی بدن شما را بهبود می دهد، به شما کمک می کند وزن خود را حفظ کنید و خلق شما را بهبود می دهد. شواهدی وجود دارد که تایید می کند مردانی که ورزش نمی کنند دارای سطح بالاتر از PSA (آنتی ژن ویژه ی پروستات) هستند و این در حالی است که برای مردانی که ورزش می کنند، ریسک ابتلا به سرطان پروستات پایین تر است. پس بیش تر روزهای هفته ورزش کنید. اگر تازه کار هستید، آرام شروع کنید و مسیر رفتن به سر کار خود را کمی طولانی تر کنید تا ورزشی هم کرده باشید.

✅ وزن مناسب خود را حفظ کنید. اگر در حال حاضر وزن مناسبی دارید، با ورزش بیش تر سعی کنید آن را حفظ کنید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، بیش تر ورزش کنید و مقدار کالری را که مصرف می کنید کم کنید. حتی می توانید از پزشک در مورد برنامه ی کاهش وزن کمک بگیرید.

✅ با پزشک در مورد افزایش ریسک ابتلا به سرطان پروستات صحبت کنید. مردانی با ریسک بالای ابتلا به سرطان پروستات می توانند از داروها و دیگر درمان ها استفاده کنند تا این ریسک را کاهش دهند. بعضی مطالعات می گویند که داشتن بازدارنده های ریداکتاز 5-آلفا، شامل فیناسترید (پروپسیا، پروسکار) و دوتاسترید (آوودارت) ممکن است بتواند ریسک کلی ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد. این داروها برای کنترل بزرگ شدن غده ی پروستات و ریزش مو در مردان استفاده می شوند. با این حال، برخی شواهد نشان می دهد که مردانی که از این داروها استفاده می کنند ممکن است با افزایش ریسک ابتلا به انواع شدیدتر سرطان پروستات مواجه شوند. اگر درباره ی ریسک ابتلا به سرطان پروستات نگران هستید، به پزشک مراجعه کنید.

غربالگری سرطان پروستات

این که مردان سالمی که نشانه ای از سرطان پروستات ندارند هم باید تحت غربالگری قرار بگیرند یا نه، هنوز مورد بحث است. بعضی از نهادهای پزشکی پیشنهاد می دهند مردان پنجاه ساله تحت غربالگری سرطان پروستات قرار بگیرند، و افرادی که عوامل خطر سرطان پروستات را دارند، زودتر این کار را انجام دهند. با پزشک خود در مورد موقعیت خاص خود و مزایای غربالگری سرطان پروستات صحبت کنید. آزمایش غربالگری سرطان پروستات می تواند شامل موارد زیر باشد:

❇ معاینه ی دیجیتالی رکتال (DRE)

طی معاینه ی DRE، پزشک شما دستکش پوشیده و انگشت خود را آغشته به ماده ی لغزنده ساز می کند و با وارد کردن انگشت خود به مقعد، پروستات را که در مجاورت روده قرار دارد معاینه می کند. در صورتی که هر نوع ناهنجاری در بافت، شکل و اندازه ی غده ی پروستات احساس کند، برای شما آزمایش های بیش تری می نویسد.

❇ آزمایش آنتی ژن ویژه ی پروستات (PSA)

در آزمایش پروستات از رگ بازوی شما یک نمونه ی خونی برای آنالیز PSA گرفته می شود. PSA ماده ای است که به طور طبیعی توسط غده ی پروستات تولید می شود. وجود مقدار کم PSA در جریان خون طبیعی است. اما اگر میزان آن بالاتر از سطح نرمال باشد، ممکن است نشان دهنده ی عفونت، التهاب، بزرگی پروستات یا سرطان پروستات باشد.

آزمایش پروستات همراه با DRE می تواند کمک کند که سرطان پروستات در اولین مراحل شناسایی شود. از این رو، در مورد غربالگری سرطان پروستات حتماً با پزشک خود صحبت کنید.

تشخیص سرطان پروستات

اگر آزمایش DRE یا PSA ناهنجاری هایی نشان دهد، پزشک برای شما آزمایش های بیش تری درخواست می کند تا مشخص شود سرطان پروستات دارید یا نه. آزمایش های دیگر عبارتند از:

❇ سونوگرافی

اگر آزمایش های قبلی شما نگران کننده باشد، پزشک شما ممکن است از سونوگرافی ترنس رکتال استفاده کند تا وضعیت پروستات را ارزیابی کند. یک وسیله ی کوچک به شکل و اندازه ی یک سیگار، وارد رکتوم (مقعد) می شود. این وسیله از امواج صوتی استفاده می کند تا تصویری از غده ی پروستات شما ایجاد شود.

❇ نمونه برداری از بافت پروستات

اگر نتایج آزمایش های اولیه نشان دهد که سرطان پروستات دارید، پزشک برای شما بیوپسی پروستات یعنی نمونه برداری از بافت پروستات درخواست می کند. نمونه برداری با استفاده از یک سوزن بسیار ظریف انجام می شود. نمونه ی بافتی به آزمایشگاه فرستاده می شود تا در بررسی ها مشخص شود که دارای سلول های سرطانی هست یا نه.

❇ MRI فیوژن

MRI فیوژن به بیوپسی پروستات و تشخیص سرطان پروستات کمک می کند.

تعیین این که آیا سرطان پروستات، پیشرونده است یا نه؟!

وقتی نتیجه ی بیوپسی نشان دهنده ی سرطان پروستات باشد، گام بعدی، تعیین سطح سرطان و شدت تهاجمی بودن آن است. پاتولوژیست در آزمایشگاه نمونه ی بافت سرطانی شما را بررسی می کند تا متوجه شود که سلول های سرطانی تا چه حد با سلول های طبیعی متفاوت اند. هرچه این تفاوت بیش تر باشد، یعنی سرطان شما تهاجمی تر و انتشار آن سریع تر است.

رایج ترین مقیاس مورد استفاده برای ارزیابی درجه ی سرطان پروستات، مقیاس گلیسون است. مقیاس گلیسون دو نمره را ترکیب می کند و می تواند از 2 (سرطان غیرتهاجمی) تا 10 (سرطان کاملاً تهاجمی) متغیر باشد.

تشحیص میزان انتشار سرطان

وقتی سرطان پروستات تشخیص داده شد، پزشک سعی می کند مرحله و حدود سرطان را مشخص کند. اگر پزشک شما گمان داشته باشد که سرطان پروستات به اندام های دیگری غیر از پروستات رسیده، می تواند از این تصویربرداری ها استفاده کند:

• اسکن استخوان
• سونوگرافی
• سی تی اسکن
• MRI
• PET اسکن (توموگرافی نشر پوزیترون)

درمان سرطان پروستات

گزینه های درمان سرطان پروستات به عوامل مختلفی مثل سرعت رشد سرطان، میزان انتشار آن، وضعیت سلامت عمومی شما و مزایا و عوارض جانبی بالقوه ی درمان بستگی دارد. انواع روش های درمان سرطان پروستات عبارتند از:

❇ ممکن است به درمان فوری نیاز نباشد

برای مردانی که سرطان پروستات آن ها با ریسک کم تشخیص داده شده، نیازی به درمان فوری نیست. برخی مردان ممکن است هرگز نیاز به درمان سرطان پروستات نداشته باشند، اما پزشک به آن ها مراقبت و نظارت فعال (پایش مداوم) را توصیه کند.

در پایش مداوم، از آزمایش های خونی منظم، آزمایش رکتال و احتمالاً نمونه برداری استفاده می شود تا سطح پیشرفت سرطان به طور مداوم کنترل شود. اگر آزمایش ها نشان دهند که سرطان در حال پیشرفت است، برای شما درمانی مثل جراحی یا پرتودرمانی اجرا می شود.

پایش فعال، یک گزینه برای سرطانی است که به کندی پیشرفت می کند و ناحیه ی کوچکی از پروستات را درگیر کرده است. از پایش فعال در زمانی که فرد دچار عارضه های شدید دیگر مربوط به سلامتی است و یا سنش آن قدر بالاست که درمان سرطان را خیلی دشوار می کند هم استفاده می شود.

البته ریسک پایش مداوم این است که سرطان در فاصله ی دو چکاپ، رشد کرده و منتشر شود و این منجر به کاهش احتمال درمان سرطان می شود.

❇ درمان سرطان پروستات با جراحی برای برداشتن پروستات

جراحی سرطان پروستات شامل خارج کردن غده ی پروستات (پروستاتکتومی رادیکال)، برخی بافت های اطراف و تعدادی از گره های لنفاوی است. پروستاتکتومی رادیکال به چند روش انجام می شود:

• استفاده از ربات کمک جراح

در این روش، ابزار به یک وسیله ی مکانیکی یا همان ربات متصل شده و از طریق چندین برش کوچک، وارد شکم شما می شود. جراح پشت دستگاه می نشیند و از دست هایش برای کنترل و راهنمایی ربات به منظور حرکت ابزارها استفاده می کند. پروستاتکتومی رباتیک نسبت به جراحی های سنتی، به جراح امکان عملکرد دقیق تر می دهد.

• ایجاد برش در شکم

در این روش، غده ی پروستات با ایجاد برشی در پایین شکم برداشته می شود.

در پروستاتکتومی رادیکال، ریسک ایجاد بی اختیاری ادراری و مشکل در نعوظ ممکن است وجود داشته باشد. بر اساس وضعیت خودتان، نوع شیوه ی انتخابی، سن، سلامت عمومی و نوع بدن، از پزشک بخواهید ریسک ها را برای شما توضیح دهد.

❇ درمان سرطان پروستات با پرتودرمانی

پرتودرمانی از انرژی با قدرت بالا برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند. پرتودرمانی سرطان پروستات به دو شیوه انجام می شود:

• تابش از خارج بدن شما (تابش خارجی)

در این روش، شما روی یک تخت دراز می کشید در حالی که دستگاهی دور بدن شما حرکت می کند که پرتوهای پرانرژی مثل اشعه ی ایکس یا پروتون را روی پروستات شما متمرکز می کند. در این روش، پنج روز در هفته و به مدت چند هفته تحت درمان با پرتو خواهید بود.

• تابش از درون بدن (براکی تراپی/براچی تراپی)

در این روش، دانه های رادیواکتیو کوچکی اندازه ی برنج با استفاده از سوزنی که توسط سونوگرافی هدایت می شود در بافت پروستات شما کاشته می شوند. این دانه ها در طول زمان، دوزهای پایینی را تابش می کنند و درنهایت تابش آن ها متوقف می شود و نیاز به خارج کردن آن ها نیست.

عوارض جانبی پرتودرمانی می تواند شامل ادرار دردناک، تکرر ادرار، یا نشانه های رکتالی مثل مدفوع شل و نرم و درد هنگام دفع باشد.

❇ درمان سرطان پروستات با هورمون درمانی

هورمون درمانی روشی است که در آن، بدن شما تولید هورمون مردانه ی تستوسترون را متوقف می کند. سلول های سرطانی برای رشد خود از این هورمون استفاده می کنند. توقف تامین هورمون تستوسترون می تواند موجب مرگ سلول های سرطانی یا رشد بسیار آهسته ی آن ها شود. گزینه های هورمون درمانی شامل موارد زیر است:

• داروهایی که تولید هورمون را در بدن متوقف می کنند

داروهایی با عنوان آزادکننده ی هورمون-لوتئینیزه کننده ی هورمون (LH-RH) باعث می شوند پیام تولید هورمون به بیضه ها نرسد و تولید هورمون متوقف شود. داروهایی که به طور معمول در این شیوه ی هورمون درمانی استفاده می شود عبارتند از:

• لوپرولید (لوپران، الیگارد)
• گوسرلین (زولادکس)
• تریپتورلین (ترلستار)
• هیسترلین (وانتاس)

داروهای دیگری هم گاهی اوقات استفاده می شوند که عبارتند از:

• کتوکونازول
• آبیراترون (زیتیگا)

• داروهایی که مانع رسیدن تستوسترون به سلول های سرطانی می شوند

داروهایی تحت عنوان آنتی-آندروژن از رسیدن تستوسترون به سلول های سرطانی جلوگیری می کنند. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:

• بیکالوتامید (کاسودکس)
• نیلوتامید (نیلاندرون)
• فلوتامید
• داروی انزالوتامید (اکستندی) وقتی داروهای دیگر هورمون درمانی موثر نیستند مورد استفاده قرار می گیرد.

• جراحی برداشتن بیضه ها (اورچیتکتومی)

برداشتن بیضه ها می تواند سطح تستوسترون درون بدن را کاهش دهد.

هورمون درمانی در مردانی استفاده می شود که سرطان پروستات پیشرفته دارند و نیاز است که تومور کوچک و رشد آن آهسته شود. در مردانی که در مراحل اولیه ی سرطان پروستات قرار دارند، استفاده از هورمون درمانی قبل از پرتودرمانی می تواند به کوچک شدن تومور و افزایش احتمال موفقیت پرتودرمانی کمک کند.

عوارض جانبی هورمون درمانی شامل مشکل در نعوظ، گرگرفتگی، کاهش توده  استخوانی، کاهش میلی جنسی و افزایش وزن می شود.

❇ درمان بیولوژیکی

درمان بیولوژیکی یا ایمونوتراپی از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول های سرطانی استفاده می کند. یکی از انواع درمان بیولوژیکی به نام سیپولوسل-تی (sipuleucel-T) یا پراوِنج، برای درمان سرطان پیشرفته و عودکننده ی پروستات استفاده می شود.

  در این روش، تعدادی از سلول های ایمنی بدن شما گرفته می شود، با استفاده از مهندسی ژنتیک در آزمایشگاه آن ها را برای مبارزه با سرطان پروستات آماده می کنند و سپس با استفاده از تزریق وریدی، آن ها را به بدن شما برمی گردانند. بعضی از مردان تا حدودی به این درمان پاسخ می دهند اما این روش، درمانی گران است و نیاز به چندین دوره ی درمانی دارد.

❇درمان سرطان پروستات با فریز کردن بافت پروستات

کرایوسرجری یا کرایواَبلِیشن (تکنیک استفاده از سرمای شدید) شامل فریز کردن بافت برای کشتن سلول های سرطانی است. در کرایوسرجری، یک سوزن بسیار نازک با کمک تصویر سونوگرافی، وارد بافت پروستات می شود. یک گاز بسیار سرد درون میله و سوزن باریک جریان دارد که منجر به فریز بافت های اطراف می شود.

بار بعدی، یک گاز دیگر وارد میله می شود که بافت ها را دوباره گرم می کند. این چرخه ی فریز کردن و گرم کردن می تواند سلول های سرطانی و البته برخی بافت های سالم اطراف را از بین ببرد.

تلاش های اولیه برای استفاده از کرایوسرجری منجر به آثار جانبی غیر قابل قبول و عوارض شدید شد. با این حال، تکنولوژی های جدیدتر عوارض کمتری ایجاد می کنند، باعث کنترل بهتر سرطان می شوند و این شیوه را قابل تحمل تر می کنند. کرایوسرجری یک درمان نجات بخش برای مردانی است که پرتودرمانی به آن ها کمکی نکرده است.

❇ درمان سرطان پروستات با شیمی درمانی

شیمی درمانی از داروها استفاده می کند تا مانع رشد سلول های به سرعت تکثیرشونده از جمله سلول های سرطانی شود. شیمی درمانی می تواند به صورت تزریق دارو در رگ، استفاده از قرص یا هر دو باشد. شیمی درمانی می تواند گزینه ی درمانی مردانی باشد که سرطان پروستات آن ها به نواحی دور بدن سرایت کرده است. همچین می تواند در مواردی که سرطان به هورمون درمانی پاسخ نداده، استفاده شود.

❇ درمان سرطان پروستات با داروهای جایگزین

هیچ درمان مکمل یا جایگزینی نمی تواند سرطان پروستات را بهبود دهد. با این حال، این روش ها می توانند به مقابله با عوارض جانبی سرطان و درمان آن کمک کنند.

دکتر شهریار ناطق جراح کلیه و متخصص ارولوژی

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.