برای درمان سنگ کلیه چه کنیم؟

آخرین بروزرسانی: 14 خرداد 1400

در این مقاله می خوانید
سنگ کلیه یکی از شایع‌ترین اختلالات دستگاه ادراری می‌ باشد. سنگ کلیه با علائمی همچون درد شدید نواحی پهلو، کمر و نواحی پایینی لگن و گاه خون‌ریزی در ادرار خود را نشان می دهد.

محل اولیه تشکیل سنگ درون توبول های ادراری کلیه بوده اما در هر محلی از دستگاه ادراری (کلیه، حالب، مثانه، مجرای ادرار) می‌تواند دیده شود.

از عوامل خطر برای تشکیل سنگ می‌توان از سابقه خانوادگی مثبت، جنسیت (شیوع سنگ در مردان بالغ ۳ الی۲ برابر بیشتر از زنان می باشد، اما پس از یائسگی به علت از بین رفتن اثر محافظتی استروژن، میزان بروز سنگ در زنان افزایش می‌یابد)، زندگی در نواحی گرمسیری، شغل‌های مرتبط با محیط گرم، تحرک کم، مصرف کم مایعات، رژیم‌های نامناسب غذایی (مصرف زیاد شکر و نمک و پروتئین حیوانی، کمبود مصرف فیبر و سبزیجات) و همچنین مصرف بیش از حد مکمل‌های دارویی و ویتامین‌ها (قرص کلسیم، ویتامین D و یا کپسول روغن ماهی) نام برد.

شایع‌ترین نوع سنگ، کلسیم اگزالات می‌باشد اما برخلاف تصور عمومی درجه سختی آب (محتوی نمک‌های کلسیمی) عامل خطری جهت سنگ‌های کلسیمی نمی‌باشد. در حقیقت خطر تشکیل سنگ با میزان آب مصرفی و نه ترکیب آن ارتباط دارد. هم چنین بیماری قند (دیابت مليتوس) و نقرس نیز می‌تواند با افزایش خطر تشکیل سنگ همراه باشند.

درد ناشی از سنگ کلیه در کمر

علائم سنگ کلیه

◼ درد

  معمولاً شدید بوده بطوری که فرد اظهار می‌کند شدیدترین دردی است که در طول زندگی خود تجربه کرده است. نوع درد معمولاً بصورت کولیکی (کم و زیاد شدن درد) بوده و بین ۲۰ دقیقه تا ۱ ساعت طول می‌کشد. درد می‌تواند در طول مسیر حالب انتشار یابد و در مجرای ادراری یا اندام تناسلی (بیضه ها در آقایان) هم دیده شود.

◼ علائم ادراری

 سوزش ادرار، وجود خون در ادرار، احساس ناراحتی حین دفع ادرار، احتباس ادرار و یا نیاز به تخلیه مکرر ادرار

◼  علائم عمومی

مانند تعریق، احساس تهوع و استفراغ

تشخیص سنگ کلیه

بررسی‌های اولیه در تشخیص سنگ کلیه شامل آزمایش ساده ادرار (رویت گلبول قرمز: RBC  و وجود خون در ادرار: Blood) و سونوگرافی می‌باشد.

تصویربرداری اصلی جهت تشخیص سنگ CT SCAN می‌باشد، اما معمولاً سونوگرافی به دلیل هزینه پائین‌تر، نداشتن اشعه و امکان انجام در خانم باردار و همچنین سهل‌الوصول بودن، گزینه انتخابی اولیه است، هرچند سونوگرافی دارای محدودیت‌هایی مانند عدم توانایی تشخیص سنگ‌های کوچکتر از  2 میلیمتر یا عدم رویت سنگهای قسمت میانی حالب می باشد.

درمان سنگ کلیه

روش عمده درمانی در سنگ های کلیه، روش درمان دارویی است. در مواردی که سنگ بزرگتر از ٨-٦ میلیمتر باشد و یا باعث ایجاد عارضه ای در کلیه شده باشد (انسداد، عفونت همراه با تب و لرز، اثر سوء روی عملکرد کلیه و یا آسیب به کلیه) از درمان های مداخله ای جهت سنگ کلیه بهره می گیریم.

درمان جراحی سنگ ها در سال های اخیر متحول شده است و می توان گفت با اختراع سنگ شکن برون اندامی (ESWL) در سال 1980 توسط chaussy، انقلابی در درمان سنگ های ادراری ایجاد شد و اغلب سنگ ها توسط این روش کم تهاجمی مورد درمان قرار می گیرند.

برای انتخاب روش درمانی شرایط بیمار و وضعیت کلینیکی او و عوامل مربوط به سنگ مثل اندازه ی سنگ، جنس سنگ، تعداد سنگ، محل سنگ، وجود انسداد و تورم کلیه(هیدرونفروز)، کلیه نا به جا و …. مهم می باشد.

# درمان سنگ کلیه با سنگ شکن برون اندامی (ESWL)

ESWL یکی از متداول ترین روش های درمان سنگ های کلیه و  سنگ حالب است که یکی از کم عارضه ترین آنها در این زمینه است که هم در اطفال و هم در بزرگسالان قابل استفاده می باشد.

سنگ شکنی با دستگاه، به شکستن سنگ های درشت و تبدیل آنها به سنگ های ریزتر قابل دفع از طریق مجاری ادراری با استفاده از امواج مافوق صوت خارج از بدن گفته می شود. از مزایای این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • عدم نیاز به بیهوشی
  • هزینه کم
  • احتمال کم ایجاد عوارض
  • امکان انجام ان در اطفال و افراد تک کلیه

اغلب سنگ های کلیه را می توان باESWL درمان کرد. اما ممکن است در سنگ های بین 1/5 تا 2 سانتی متر نیاز به چند سری سنگ شکن پیدا شود.

هم چنین در مواردی که فرد تک کلیه (Single Kidney) باشد، سنگ کلیه بیش از ١٥-١٢ میلیمتر باشد، تنگی اناتومیک و یا هر اختلال دیگری در مسیر دفع سنگ وجود داشته باشد، بهتر است قبل از سنگ شکن برون اندامی، داخل حالب استنت حالبی (لوله Dj) گذاشته شود.

این استنت موقت بوده و حدودا ٣-٢ هفته پس از سنگ شکن و اطمینان از دفع تمامی خرده سنگها، خارج می شود.

اما چه افرادی نمی توانند از این روش استفاده کنند؟

  • در افرادی که دچار عفونت حاد ادراری هستند.
  • افرادیکه مشکلات انعقادی دارند.
  • وجود انسداد زیر سنگ ادراری دارند.
  • افراد باردار(حامله)

به دلیل تاثیر سوء امواج سنگ شکن بر روی سیستم شنوایی جنین، قبل از انجام این روش خانم ها باید تست حاملگی انجام دهند که از عدم بارداری مطمئن باشند.

در افراد چاق یا افرادی که مشکلات اسکلتی دارند این روش به سختی انجام می شود. قابل توجه است که در افرادی که فشار خون دارند عوارض این روش افزایش پیدا می کند.  از عوارض احتمالی این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • درد و خونریزی
  • ‏باقی ماندن مقداری از سنگ
  • ‏عفونت
  • به وجود آمدن انسداد

بیماران باید توجه داشته باشند که در 24 ساعت اول بعد از سنگ شکنی استراحت کنند. اگر تا  4-3 روز خون در ادرار خود دیدند، طبیعی می باشد. تهوع و استفراغ بعد از سنگ شکنی طبیعی است. بعد از سنگ شکن بهتر است نوشیدنی زیاد مصرف کنند و فعالیت بیشتر داشته باشند که کمک به دفع سنگ های ریز شده باشد.

eswl

علایم هشدار

بیماران توجه داشته باشند در صورت مواجهه با هر یک از موارد زیر حتما به پزشک مراجعه کنند:

  • تهوع و استفراغ متوالی داشتند.
  • بند آمدن ادرار داشتند.
  • خونریزی غیر طبیعی در ادرار بعد از چند روز همچنان ادامه داشت.
  • سرگیجه ی شدید داشتند.
  • درد پهلو و کبودی شدید داشتند.
  • تب بالا داشتند.

در صورت نیاز به سنگ شکنی مجدد فاصله بین جلسات سنگ شکنی سنگ های کلیوی نباید کمتر از ١٠ تا ١٤ روز باشد ولی در خصوص سنگ های حالبی می توان پس از چند روز سنگ شکنی را تکرار کرد.

 

مطلب مرتبط: سنگ شکن برون اندامی ( ESWL )

# درمان سنگ کلیه با PCNL

به علت اینکه خروج سنگ از راه پوست یا PCNL نسبت به جراحی باز دارای عوارض کمتر، دوره بستری در بیمارستان و دوره نقاهت کوتاهتر است، امروزه PCNL درمان طلائی سنگ های بزرگ کلیه و سنگ هایی که به سنگ شکنی جواب نمی دهند، می باشد. 

برای انجام این روش از طریق یک سوراخ در پهلوی بیمار وارد کلیه می شوند و سنگ را با گراسپر (ابزار چنگک مانند) خارج می کنند و در صورت لزوم باقیمانده ی آن را سنگ شکن می کنند.

در حال حاضر برای سنگ های بزرگ تر از 2.5 سانتی متر، از این روش درمانی به تنهایی و یا به همراه سنگ شکن برون اندامی(ESWL) استفاده می شود.

قابل ذکر است که در کسانی که مشکل انعقادی دارند، خیلی چاق هستند و یا مشکلات اسکلتی دارند این روش مناسب نمی باشد. در این روش برای بیمار از بیهوشی استفاده می شود. طول مدت عمل معمولا حدود ١ تا ٢ ساعت می باشد. از عوارض احتمالی این عمل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • ‏آسیب های ارگان ها ی اطراف
  • خونریزی احتمالی
  • تب

# درمان سنگ کلیه به روش RIRS

یکی از محدودیت های سنگ شکن برون اندامی، عدم توانایی در خارج سازی کامل سنگ های قسمت تحتانی کلیه است. در روش RIRS با پروپ ظریف انعطاف پذیر از طریق حالب، وارد قسمت تحتانی کلیه شده و سنگ را با لیزر خرد می کنند. همچنین این روش در افرادی که مشکل انعقادی دارند نیز استفاده می شود.

# درمان سنگ کلیه به روش سنگ شکن اندوسکوپیک

سنگ شکن اندوسکوپیک و یا درون اندامی TUL در سنگ های حالب بیشتر از ٨-٦ میلی متر کاربرد دارد، که توسط لوله ظریف اندوسکوپی (اورتروسکوپ) از راه مجاری ادراری وارد مثانه می شویم و سپس از طریق سوراخ حالب وارد حالب شده و با لیزر سنگ را شکسته و خارج می کنیم.

کاربرد اصلی این روش در سنگ های قسمت میانی و نیمه تحتانی حالب، سنگ های همراه با انسداد و تورم کلیه(هیدرونفروز)، سنگ هایی که به سنگ شکن برون اندامی(ESWL) پاسخ نداده اند و سنگ در افراد با اختلالات انعقادی می باشد. در واقع طبق گاید لاین انجمن ارولوژی امریکا در موارد زیر از جراحی TUL استفاده می شود:

  • انسداد ناشی از سنگ و به مخاطره افتادن عملکرد کلیه
  • سنگ علامتدار که به درمان های دارویی پاسخ ندهد.
  • ترجیح بیمار
  • بیماری های همراه
  • وضعیت اجتماعی و شغلی بیمار(مسافرت کننده ها مثل خلبانان و یا ملوانان، افراد دارای مشاغل خاص و حساس)
  • سنگ های بزرگتر از ١٠-٥ میلیمتر با احتمال کم جابجایی
  • نارسایی کلیه همراه با انسداد یکطرفه و یا ٢ طرفه و یا تک بودن کلیه
  • عدم جابجایی سنگ بعد از ٤-٣ هفته (حتی در سنگ های کوچک)
  • عدم دفع سنگ کلیه بعد از ٣-٢ هفته درمان نگهدارنده
  • سنگ های داخل حالبی باقیمانده پس از ESWL و یا PCNL
  • حاملگی در صورتیکه بیمار ریسک سقط جنین را بپذیرد.

از مزایای روش TUL می توان به عدم ایجاد شکاف و یا برش روی بدن ‏(Minimal Invasive Surgery)، امکان ترخیص بیمار در غروب همان روز، دوره نقاهت کوتاه و امکان انجام آن حتی در افراد با مشکلات انعقادی (مصرف اسپرین و پلاویکس) اشاره کرد.

انتخاب نوع روش درمان سنگ کلیه

برای انتخاب نوع روش درمان سنگ کلیه ، فاکتور های زیادی را مد نظر می گیریم برای مثال: در درمان سنگ های کلیه، در افرادی که خیلی چاق هستند یا مشکلات اسکلتی دارند از روش RIRS استفاده می شود. در افراد دارای مشکلات انعقادی نیز از این روش استفاده می شود.

در سنگ های بالای 3-2 سانتی متر کار آیی ESWL کم می باشد و بهتر است از PCNL استفاده شود. قابل توجه است که از نظر جنس سنگ، سنگ های اسید اوریکی ،کلسیم اگزالات دی هیدرات و استرووایت به ESWL به خوبی پاسخ می دهند اما سنگ های کلسیم اگزالات مونو هیدرات، بروشیت و سیستین به این روش مقاوم می باشند. برای سنگ های شاخ گوزنی بهترین روش در بالغین PCNL می باشد.

انواع سنگ کلیه

پیشگیری از سنگ کلیه

اصول کلی پیشگیری که بروز همه سنگ های ادراری را تا حد زیادی کاهش می دهد شامل موارد زیر است:

  • افزایش مصرف مایعات : روزی 2.5 تا ۳ لیتر مایع نوشیده شود تا حداقل ۲ لیتر دفع ادرار داشته باشید.
  • کاهش مصرف نمک، شکر، نوشابه و چای
  • محدود کردن مصرف پروتئین به کمتر از ۶۰ گرم در روز
  • استفاده از مواد غذایی که ادرار را اسیدی می کنند مانند: مخلوط آب و آبلیمو، آب آلو و ویتامین C (به استثناء سنگ های اسید اوریکی).
  • رعایت رژیم غذایی براساس جنس سنگ
  • محدودیت مصرف ميوه جات و سبزیجات برگ‌دار سبز (توت فرنگی، چغندر، لوبیا، کلم، سیب و انگور) و محدودیت مصرف آجیل و بادام زمینی
  • افزایش تحرک جسمی و اجتناب از بی‌حرکتی طولانی مدت

توصیه پزشک

درمان های مختلفی برای سنگ های ادراری وجود دارد که پزشک اورولوژیست با توجه به شرایط بیمار تصمیم نهایی را برای درمان بیماران می گیرند. اما مهم ترین فاکتور برای انتخاب روش درمان سنگ کلیه اندازه سنگ، محل سنگ و وضعیت کلی سلامتی بیمار می باشد.

 

 

دکتر شهریار ناطق جراح کلیه و متخصص ارولوژی

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.

به اشتراک گذاری

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

پاسخ های ارایه شده اعم از تشخیصی و درمانی توصیه های کلی بوده شما را از مراجعه به پزشک معالجتان بی نیاز نمی کند و طبق قوانین امکان تجویز دارو وجود ندارد.  

پیگیری سوال قبل

برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم
  • تصویر کاربر ربیعی جمعه ۱۴ خرداد ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 879 مشاهده پرسش
    با سلام و عرض ادب خدمت شما دکتر محترم
    جناب دکتر بنده دو روز است درد کنار کشاله ران سمت چپ دارم و یه حالت متورم شده کنار ناحیه تناسلی بنده ،میخواستم بدونم مشکل چی هست .
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۱۴ خرداد ۰( 2 سال پیش)
      سلام احتمالا دچار هرنی(باد فتق)شده اید
  • تصویر کاربر مهدی جمعه ۶ فروردین ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 341 مشاهده پرسش
    سلام و خسته نباشید من التم در حالت نعوظ 8 سانته تو بچگی زیپ گیر کرد و زخمی ایجاد شده و شبیه پلی شده و وسطش خالیه به نظرتون چیکار کنم
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۶ فروردین ۰( 2 سال پیش)
      سلام لطفا با یک عکس از الت خود در حالت حداکثر نعوظ به مطب مراجعه کنید
  • تصویر کاربر حلما جمعه ۱۷ بهمن ۹۹( 3 سال پیش) تعداد بازدید: 379 مشاهده پرسش
    باسلام دختری ۱۷ ماهه دارم در کلیه چپ دو سنگ به قطر ۲۷ و ۱۰ میلی متر هیدرونفرز شدید دارد وبه احتمال زیاد جنس سنگ شاخ گوزنی است ۱۰ کیلو هم وزن دارد با چه روشی میتوان سنگ ها را دفع کرد حتما باید جراحی باز انجام دهد
    باتشکر
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۱۷ بهمن ۹۹( 3 سال پیش)
      سلام بله
  • تصویر کاربر علی جمعه ۲۶ دی ۹۹( 3 سال پیش) تعداد بازدید: 388 مشاهده پرسش
    سلام نوزاد دو ماهه دارم شکل ظاهری نافش تغییر کرده ب فوق تخصص نوزاد مراجعه کردم گفتن باده با شیاف خارج میشه ولی سرچ کردم شبیه فتق ناف نوزاده لطف راهنمایی منیید
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۲۶ دی ۹۹( 3 سال پیش)
      سلام به نظر بنده هم فتق است
  • تصویر کاربر Mohammad شنبه ۲۷ دی ۹۹( 3 سال پیش) تعداد بازدید: 385 مشاهده پرسش
    تغذیه مناسب برای زمانی که کلیه دفن پروتئین دارد به چه صورت می باشد؟؟ سپاس
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق شنبه ۲۷ دی ۹۹( 3 سال پیش)
      سلام لطفا مقاله مربوطه در سایت بنده را مطالعه کنید
  • تصویر کاربر حبیب جمعه ۳۰ آبان ۹۹( 3 سال پیش) تعداد بازدید: 414 مشاهده پرسش
    سلام وقت بخیر اقای دکتر ازمایش اسپرم دادم ولی نمیدانم جوابش به چه صورت میباشد میشه لطف کنید بگیید؟
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق جمعه ۳۰ آبان ۹۹( 3 سال پیش)
      سلام حرکت اسپرمهای شما مختل است
  • تصویر کاربر قمري پنجشنبه ۱۵ آبان ۹۹( 3 سال پیش) تعداد بازدید: 404 مشاهده پرسش
    سلام خسته نباشيد
    سنگ كليه ٦ميلي متري در حالب انترامورال چپ دارم،قطره سنكول مصرف مي كنم و مايعات درد شديد دارم لطفا راهنمايي ميفرماييد
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق پنجشنبه ۱۵ آبان ۹۹( 3 سال پیش)
      سلام لطفا از طریق فرم مشاوره آنلاین موجود در سایت برای ویزیت اقدام کنید
  • تصویر کاربر قمري پنجشنبه ۱۵ آبان ۹۹( 3 سال پیش) تعداد بازدید: 397 مشاهده پرسش
    سلام خسته نباشيد
    سنگ كليه ٦ميلي متري در حالب انترامورال چپ دارم،قطره سنكول مصرف مي كنم و مايعات درد شديد دارم لطفا راهنمايي ميفرماييد
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق پنجشنبه ۱۵ آبان ۹۹( 3 سال پیش)
      سلام لطفا از طریق فرم مشاوره آنلاین موجود در سایت برای ویزیت اقدام کنید
  • تصویر کاربر ندا شنبه ۱۸ مرداد ۹۹( 3 سال پیش) تعداد بازدید: 410 مشاهده پرسش
    من دفع پروتئین دارم خوب میشم یا نه
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق شنبه ۱۸ مرداد ۹۹( 3 سال پیش)
      سلام بستگی به علت زمینه ای دارد
  • تصویر کاربر m.s سه شنبه ۷ مرداد ۹۹( 3 سال پیش) تعداد بازدید: 386 مشاهده پرسش
    سلام.وقت بخیر.من مردی ۳۰ساله هستم ومجرد.هنگام ادرار ناحیه سر آلت تناسلی.وقسمت زیرین.دچار سوزش میشود.البته بعضی مواقع سوزش شدید است وبعضی مواقع میشه درحد رفع شدگی.سوزش رودر قسمت پایینی ناحیه ی خروجی ادرار احساس میکنم.بعضی مواقع ترشحات جزیی هم دارم.ممندن میشم راهنمایی کنید
    1. تصویر کاربر دکتر شهریار ناطق سه شنبه ۷ مرداد ۹۹( 3 سال پیش)
      سلام لطفا جهت معاینه به مطب مراجعه کنید
درحال دریافت اطلاعات
پرسش از دکتر