روش انتقال از راه تماس مستقیم سطوح بدن با ضایعه یا تماس ترشحات بدنی فرد مبتلا (ترشحات دهان یا ناحیه تناسلی) با سطوح مخاطی است. این عفونت در مردان و زنان می‌تواند رخ دهد. نواحی که امکان درگیری آنها وجود دارد، عبارتند از:

• مجاری تناسلی
• گردن رحم
• ران ها
• آلت تناسلی

توجه: امکان همراهی تبخال تناسلی با سایر بیماری‌های آمیزشی نیز وجود دارد.

علائم تبخال تناسلی

تبخال تناسلی (هرپس ژنیتال)، معمولا خود را به صورت تاول‌های زردرنگ دردناک نشان می دهد، که قبل از آن خارش، سوزش یا احساس آزردگی در ناحیه ی تناسلی وجود دارد.

معمولا پوست نواحی حاشیه تاول ها، کمی اریتماتو (ملتهب و قرمز) است. در بانوان تاول‌ها ممکن است به درون مجرای تناسلی تا گردن رحم و پیشابراه گسترش یابند.

پس از چند روز، تاول‌ها می‌ترکند و از آنها زخم‌هایی کم عمق و دردناک به مدت 1 الی 3 هفته بر جای می‌ماند. از علائم دیگر تبخال تناسلی میتوان به سوزش و مشکل در دفع ادرار، بزرگ شدن غدد لنفاوی، تب و احساس کسالت اشاره کرد.

عوامل ایجاد کننده تبخال تناسلی 

ویروس تبخال، هرپس ویروس (HSV) بوده که دارای ٢ گونه ی ویروسی است. ویروس تبخال نوع ۱ (HSv1) باعث تبخال ناحیه دهانی می‌شود، البته گاهی عامل تبخال ناحیه تناسلی نیز هست. تبخال تناسلی توسط ویروس هرپس نوع٢ (HSV2) انتقال می یابد.

بسیاری از بیماران عفونت خفیف یا تشخیص داده نشده دارند و می‌توانند علی رغم نداشتن ضایعه ویروس را بصورت متناوب از ناحیه تناسلی و یا مقعدی خود دفع کنند بنابراین قسمت عمده عفونت از افرادی منتقل میشود که یا از بیماری خود بی خبر هستند و یا علامتی ندارند.

ضایعات ممکن است روی دست‌ها و دهان نیز باشند. این علائم بطور متوسط بین ۲ تا ۱۲ روز (بطور متوسط ۴ روز) پس از تماس با فرد آلوده ظاهر میشوند. گاهی عفونت بدون هیچ گونه علائم اولیه ای انتقال می‌یابد و بعداً خود را نشان می‌دهد.

نکته: هر گاه فردی یکبار دچار تبخال تناسلی شود، این ویروس تا آخر عمر، در بدن ایشان پنهان می ماند و امکان عود آن در طول زندگی فرد وجود دارد.

عوامل افزایش دهنده خطر

• وجود یک بیماری جدی که مقاومت بدن را کم کرده باشد.
• مصرف داروهای سرکوب کننده ایمنی یا داروهای ضد سرطان که سبب کاهش ایمنی فرد می شوند.
• استرس که سبب افزایش استعداد ابتلا به عفونت اولیه یا عود عفونت می شود. (استرس باعث کاهش کارایی سیستم ایمنی شده و در نتیجه رشد ویروس تسریع میابد.)
• سیگار کشیدن

سایر عواملی که می‌توانند باعث عود بیماری شوند، عبارتند از:

• آسیب به ناحیه تناسلی
• عادت ماهیانه
• آفتاب گرفتن
• وجود یک عفونت فعال دیگر

پیشگیری از تبخال تناسلی

به علت ماهیت عود کننده این بیماری، بهترین راه پیشگیری داشتن ارتباط جنسی سالم و جلوگیری از تماس مشکوک جنسی است. در صورت وجود زخم یا تاول (عفونت فعال)،باید از آمیزش خودداری شود. در صورت وجود عفونت غیرفعال خصوصا اگر عود مکرر عفونت فعال وجود داشته باشد، باید از کاندوم استفاده شود.

اگر حامله هستید، حتما سابقه ی تبخال تناسلی یا هرگونه ضایعه ی ناحیه تناسلی را به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا باید اقداماتی احتیاطی، برای جلوگیری از بروز عفونت در نوزاد انجام شود. حتی المقدور از استرس پرهیز کنید. هر گونه آسیب پوستی ناحیه تناسلی امکان عود ویروس نهان تبخال را افزایش می دهد.

عواقب مورد انتظار

در حال حاضر نمی توان تبخال ناحیه تناسلی را بطور کامل معالجه کرد، اما با درمان می‌توان علائم بیماری را تخفیف داد و از عود بیماری جلوگیری کرد. در هنگامی که علائم وجود ندارند، ویروس به حالت خفته درآمده است و وقتی که ویروس دوباره فعال شود علائم باز می‌گردند.

بازگشت علائم به معنای عفونت جدید نیست. میزان ناراحتی در اشخاص مختلف، متفاوت است و در یک فرد نیز در زمان‌های مختلف، متفاوت است. همچنین معمولا شدت علائم در اولین عفونت بیشتر از عودهای بعدی است.

عوارض احتمالی تبخال تناسلی

• گسترش عفونت ویروسی به تمام بدن و در موارد بسیار نادر مرگ در بیمارانی که ناچارند داروی ضد سرطان یا مهارکننده دستگاه ایمنی مصرف کنند.
• انتقال عفونت به نوزاد تازه به دنیا آمده از مادر آلوده که می‌تواند یک عفونت گسترده و تهدیدکننده جان نوزاد را ایجاد کند.
• عفونت باکتریایی ثانویه

تشخیص تبخال تناسلی

پزشک متخصص علاوه بر مشاهده ی ضایعات، جهت تشخیص تبخال تناسلی از آزمایشات زیر استفاده میکند:

۱-کشت ترشحات زخم و بررسی ویروس
۲-آزمایش PCR
۳-آزمایش خون

درمان قطعی تبخال تناسلی

اصول کلی تشخیص، معمولا با دیدن تاول‌ها داده می‌شود، اما برای تأیید تشخیص ممکن است مایع داخل تاول در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گیرد. درمان با هدف تخفیف علائم و پیشگیری از عوارض صورت می‌گیرد. معمولا در درمان اولیه از داروی ضد ویروسی اسیکلوویر(Acyclovir)استفاده می شود.

فرد مبتلا بهتر است از لباس های زیر نخی استفاده کند و برای کاهش درد به هنگام ادرار، می‌تواند از آبگرم در ناحیه استفاده کند. نشستن در وان آب گرم که در آن یک قاشق چایخوری نمک ریخته شده باشد، می‌تواند مقداری از درد و ناراحتی ناشی از تاول‌ها را کاهش دهد. حتی المقدور شیوه زندگی خود را تغییر داده تا استرس کمتری به شما وارد شود.

در مواردی که تبخال به صورت مکرر عود کند، از داروهای ضد ویروسی نسل بالاتر (همانند ویرابکس:Virabex) به مدت طولانی تر به همراه داروهای تقویت کننده سیستم ایمنی، برای کاهش احتمال عود، استفاده می شود. فرد مبتلا می تواند از داروهای ضد درد خفیف مثل استامینوفن، برای تسکین درد استفاده کند.

تبخال تناسلی در زنان باردار

ابتلا به تبخال تناسلی در خانم‌ها باعث‌ناباروری نمی‌شود اما بسته به زمان بارداری میتواند تاثیرات متفاوتی روی جنین بگذارد:

۱-ابتلا به تبخال در سه ماهه اول معمولا بی خطر بوده و شانس سقط خود بخود را افزایش نمیدهد.

۲-ابتلا به تبخال تناسلی در سه ماهه سوم میتواند سبب افزایش شانس زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس شود. بنابراین ممکن است پزشک در این موارد سزارین را توصیه کند.

۳- در صورتیکه اولین اپیزود ابتلا به تبخال تناسلی در زمان بارداری باشد از انجاییکه مادر از قبل انتی بادی نداشته است شدت بیماری بیشتر و شانس انتقال آن به نوزاد نیز بیشتر است.

فعالیت در زمان ابتلا به تبخال تناسلی

تا زمان برطرف نشدن علائم باید از آمیزش خودداری شود.

زمان مراجعه به پزشک

• اگر شما یا یکی از اعضای خانوادتان علائم تبخال ناحیه تناسلی را دارید.
• اگر علی رغم درمان، علائم در عرض یک هفته روبه بهبود نگذارند.
• اگر علی رغم درمان، علائم بدتر شوند.
• اگر خونریزی غیرمعمول یا تورم رخ دهد.
• اگر به هنگام درمان، دوباره تب باز گردد یا این که احساس ناخوشی یا کسالت در شما به وجود آید.
• اگر تبخال تناسلی در شما به صورت مکرر عود می کند.

دکتر شهریار ناطق جراح کلیه و متخصص ارولوژی

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.